Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, thotë se nuk do të pranojë propozime lidhur me dinarin e që janë në kundërshtim me rregulloren e Bankës Qendrore të Kosovës. Në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, Kurti tha se rregullorja e re “nuk është ndëshkim, por është një përpjekje e radhës shumë serioze për të bërë formalizimin, legalizimin e transaksioneve financiare”.
Sa i takon çështjes së dialogut politik me Serbinë, ai thotë se ky proces ka ngecur te shkeljet që ia bën Serbia marrëveshjes për normalizimin e marrëdhënieve.
“Nuk mund të kemi zbatim të marrëveshjes pa respektim të saj”, tha Kurti.
Duke folur për çështjen e tokave rreth Manastirit të Deçanit, ai thotë se ka përfunduar gjithçka dhe, sipas tij, Kosova e ka rastin unik që në pranverë të anëtarësohet në Këshillin e Evropës.
Radio Evropa e Lirë: Zoti kryeministër, në Bruksel po zhvillohen takime në nivel të kryenegociatorëve. Është paralajmëruar se do të bisedohet për çështjen e dinarit. Ndërsa, presidentja e Kosovës paralajmëroi dje [18 mars] se ka një pajtim për një pjesë të propozimit amerikan. A mund të na tregoni se për çfarë bëhet fjalë?
Albin Kurti: Zëvendëskryeministri Besnik Bislimi, si kryenegociator i Republikës së Kosovës, ndodhet në Bruksel dhe atje po i zhvillon bisedimet, me ç’rast nuk e di nëse do të ketë takim trelateral apo vetëm dy takime bilaterale me ndërmjetësin evropian dhe emisarin e posaçëm [të BE-së, Mirosllav] Lajçak. Besoj se ai duhet të na njoftojë se për çfarë temash është diskutuar saktësisht dhe çfarë konkluzionesh do të mund të jenë arritur.
Por, më duhet të them se kjo nuk është çështje e dinarit, është çështje e Bankës Qendrore të Kosovës, institucion i pavarur i Republikës sonë. Pra, nuk është në pyetje a të ketë dinar ose jo, por a duhet të jetë BQK-ja institucion i pavarur ose jo. Unë besoj që duhet të jetë dhe ky është obligim yni kushtetues e ligjor. Dinari nuk është ndaluar në Kosovë, por Kushtetuta në nenin e saj të 11-të thotë që mund të ketë vetëm një valutë si mjet pagese dhe kjo duhet të jetë euro.
Ndërkohë, të gjitha problemet, të cilat mund t’i kenë qytetarët serbë, ne do t’i adresojmë me shpejtësi. Sërish, Banka Qendrore e Kosovës e cila prin në këtë proces - meqenëse rregullorja e saj e re e datës 27 dhjetor është vendim i pavarur i Bankës Qendrore - ajo i adreson me ta dhjetë hapat, të cilët i ka paraparë në një plan me fazën transitore tremujore.
Tash, më 27 mars do të bëhen tre muaj dhe unë besoj që të gjithë ata që e kanë parashikuar apokalipsin më 1 shkurt, nuk ndodhi as më 1 shkurt, as më 1 mars, e nuk do të ndodhë as më 1 prill.
"Marrë përgjegjësinë për pasojat që mund të shkaktohen në terren" nga dinari
Radio Evropa e Lirë: Për çfarë mendoni që e pati fjalën presidentja [e Kosovës, Vjosa Osmani] kur tha që ka një pajtim në atë që është thënë nga amerikanët?
Albin Kurti: Tash, unë e kam kryenegociatorin atje dhe besoj që ai do të diskutojë në kuadër të normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, ku jemi, [me] çka mund të ecim përpara.
Por, unë gjithashtu e marr përgjegjësinë që pasojat e caktuara, të cilat mund të shkaktohen në terren, mund të jenë çështje e Qeverisë -jo vendimi si i tillë, i cili është sovran i Bankës Qendrore të Kosovës, por edhe një herë, ne vetëm
bëjmë zbatimin e ligjit dhe Kushtetutës në terren - nëse ka pasoja të caktuara që u referohen ministrave tanë për çështjen e dinarit.
Radio Evropa e Lirë: A prisni që do të ketë diçka konkrete sot?
Albin Kurti: Unë gjithmonë pres që do të ketë diçka konkrete.
Radio Evropa e Lirë: Çfarë?
Albin Kurti: Unë pres që do të ketë në aspektin e normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë sepse takimet, edhe të nivelit të kryenegociatorëve, edhe të nivelit të lartë që zhvillohen në Bruksel, zhvillohen pikërisht për këtë gjë.
Radio Evropa e Lirë: Dua të kthehem prapë tek ajo që e thashë më herët. Presidentja ka thënë se ka një lloj pajtimi për këtë gjë. A jeni konsultuar me presidenten?
Albin Kurti: Ka pasur vazhdimisht opsione të ndryshme për çështjen e dinarit. Unë nuk besoj që duhet të diskutohen tash, sepse dëmtohet pozicioni negociator i Kosovës nëse ato shpalosen para kohe. Ajo çfarë mund të them është që Qeveria po e bën më të mirën e mundshme, me përkushtim maksimal dhe natyrisht që këtë ne e kemi si mbështetje për rregulloren e re të Bankës Qendrore të Kosovës. Nuk ka kurrfarë ndëshkimi për serbët. Pra, rregullorja e re nuk është ndëshkim, por është një përpjekje e radhës shumë serioze për të bërë formalizimin, legalizimin e transaksioneve financiare.
Ju e dini që ne kemi ndarë një buxhet për shqiptarët në Preshevë, Medvegjë e Bujanoc. Ne e dërgojmë atje ndihmën financiare në euro, ndërkaq në banka atje merret në dinarë.
Ngjashëm do të mund të ishte edhe këtu. Pra, ajo dërgesa që vjen në dinarë, do të mund të merrej në euro.
Radio Evropa e Lirë: A do të ndodhë kështu edhe në Kosovë?
Albin Kurti: Po, kështu do të ndodhë dhe kështu tashmë po ndodh sepse kemi diku mbi 33.000 xhirollogari të serbëve të Kosovës ku ata i marrin eurot e buxhetit të Republikës si ndihmë sociale, si pension, shtesa për fëmijë në xhirollogaritë e nënës e kështu me radhë. Dhe, nuk kemi asnjë serb deri më sot që ka thënë ‘unë e refuzoj euron’. Nuk ka. Gjithashtu, dinari nuk ka asnjë martir. Pra, asnjë serb nuk thotë ‘o dinar, o asgjë’.
Radio Evropa e Lirë: Por, a është pajtuar Serbia që ta bëjë këtë pagesë në euro?
Albin Kurti: Serbia e ka shansin unik që guvernatori i Bankës Popullore të Serbisë t’i përgjigjet guvernatorit të Bankës Qendrore të Kosovës, Ahmet Ismaili - dhe në këtë mënyrë dy bankat qendrore ta rregullojnë çdo paqartësi.
Pra, njëra ndër opsionet për zgjidhjen e kësaj çështjeje, për të cilën janë të njoftuar edhe partnerët ndërkombëtarë, është që më në fund guvernatori Ismaili të marrë letrën e përgjigjes.
"S'mund të shpalos propozimet e SHBA-së për dinarin"
Radio Evropa e Lirë: Zoti kryeministër, na thatë që janë diskutuar disa çështje me faktorin ndërkombëtar, por që nuk mund të na i thoni tash. Çfarë propozimesh ka pasur nga [i dërguari i Uashingtonit për Ballkanin Perëndimor, Gabriel] Escobar?
Albin Kurti: Ata japin vazhdimisht propozime. Unë nuk është e thënë që propozimet e tyre t’i shpalos publikisht duke bërë zëdhënësin e ambasadave. Nuk e bëj dot këtë punë. Unë po tregoj që ne i kemi ofruar një letër Bankës Popullore të Serbisë nga ana e guvernatorit, që në këtë rast na përfaqëson të gjithëve si qytetarë të Republikës, juve si gazetarë, mua si kryeministër, dhe ne presim përgjigje nga ana tjetër.
Radio Evropa e Lirë: Dhe, prisni përgjigje...
Albin Kurti: Për opsionet që kanë dhënë amerikanët, gjermanët, e të tjerët, unë besoj që duhet të flasin ata vetë.
Radio Evropa e Lirë: Do të thotë që propozimet që janë dhënë nga Escobar nuk janë refuzuar?
Albin Kurti: Shikoni, është një proces që po vazhdon dhe propozime ka, disa. Por, nuk ka propozime që pranohen nga ana jonë që shkojnë në kundërshtim me rregulloren e re të BQK-së. Njëkohësisht, ne mund të merremi vetëm me pjesën e mbështetjes në terren nëse ka probleme, sepse problemet që mund të shkaktohen, jo domosdo do të mund t’i zgjidhë të gjitha vetë Banka Qendrore e Kosovës. Në Republikën demokratike detyrat dhe funksionet janë të ndara.
"Tejreagimi i Beogradit, shkaktar i problemeve e jo vendimi i BQK-së"
Radio Evropa e Lirë: Çfarë ndryshoi në Qeverinë tuaj që çështja e dinarit të kthehet në dialog?
Albin Kurti: Me datën 27 dhjetor u miratua rregullorja e re. Asnjë reagim. Më shumë se dy javë, asnjë reagim.
Radio Evropa e Lirë: Nga kush?
Albin Kurti: Nga Serbia dhe ndërkombëtarët, asnjë reagim. Nga serbët e Kosovës, asnjë reagim. Një ditë para se të shkoj unë në Davos, në Forumin Ekonomik Botëror, presidenti i Serbisë [Aleksandar Vuçiq], që kishte shkuar një ditë para kohe, jep kumtin, lajmin e rëndë se më 1 shkurt do të fillojë katastrofa në Kosovë për komunitetin serb. Ai, kur e pa që në terren s’po ka reagim për çështjen e zëvendësimit të dinarit me euron si mjet pagese, atëherë filloi që të bëjë parashikime apokaliptike.
Vetëm më pas, ambasadorët e huaj filluan ta takojnë guvernatorin Ismaili, ministrin [e Financave, Hekuran] Murati, zëvendëskryeministrin Bislimi, mua, e kështu me radhë. Pra, vetëm më pas. Absolutisht, derisa nuk ka folur presidenti i Serbisë, nuk ka pasur kurrfarë problemi në Kosovë. Dhe, ai ka folur sepse e ka vërejtur që përgatitjet po shkojnë në rregull. Presidenti i Serbisë ka shpresuar që do të ketë reagim nga poshtë. Kur e ka parë që s’ka reagime nga poshtë, atëherë ka reaguar nga lart. Pra, kur i ka dështuar këmbësoria, ka përdorur artilerinë. Andaj, jemi në këtë problem. Tejreagimi dhe bullingu nga Beogradi, është shkaktari i problemeve, jo rregullorja e Bankës Qendrore të Kosovës.
Kjo u bë edhe më e rëndë atëherë kur në fund të muajit janar për të njëjtën çështje, njësoj sikurse Vuçiqi foli edhe [zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme të Rusisë] Maria Zakahrova nga Kremlini. Kur Vuçiqit iu bashkua edhe Maria Zakharova, atëherë alarmimi i ndërkombëtarëve u bë edhe më i madh.
Pra, kurrfarë katastrofe s’ka pasur as më 1 shkurt, as më 1 mars, as nuk do të ketë më 1 prill. Por, alarmimi, shqetësimi po ndodh në Beograd dhe në Moskë dhe më pastaj jehona e këtij shqetësimi po dëgjohet edhe në Kosovë.
Radio Evropa e Lirë: Si u përgjigjeni kritikave të faktorit ndërkombëtar që thonë se nuk u është dhënë kohë e mjaftueshme serbëve që jetojnë në Kosovë që të adaptohen, do të thotë nga kalimi i përdorimit të valutës së dinarit në euro?
Albin Kurti: Së pari, bëhet fjalë për një adaptim, i cili është që më shumë se dy dekada. Nga viti 1999 ne e kemi markën gjermane dhe nga 1 janari i vitit 2002 ne e kemi euron si valutë në vendin tonë. Nga 1 janari i vitit 2002 ka pasur fazë transitore të adaptimit, të përshtatjes. Nëse më shumë se dy dekada nuk kanë mjaftuar, e unë besoj që kanë mjaftuar, atëherë për çdo shqetësim eventual janë edhe tre muaj shtesë të Bankës Qendrore të Kosovës me ata dhjetë hapat, të cilët ajo i ka paraparë.
Edhe një herë po e theksoj, nuk ka as refuzues të euros e as martirë të dinarit në vendit tonë.
Radio Evropa e Lirë: A ka pasur nxitim për këtë çështje, për këtë vendim?
Albin Kurti: Nuk ka pasur kurrfarë nxitimi, ka pasur vonesë mund të thuhet sepse neni 11 i Kushtetutës së Kosovës thotë që padyshim se duhet të ketë vetëm një valutë si mjet pagese. Në anën tjetër, e ashtuquajtura Komercijalna Banka [Banka Komerciale], e cila si degë ka vepruar në Kosovë, ka ngelur pa mëmën e vet, meqenëse ajo i është shitur Nova Ljubjanksa Bankas, NLB-së së Sllovenisë.
Tri opsione i ka pasur Banka Komerciale në Kosovë nga Banka Qendrore e Kosovës dhe e ka zgjedhur njërën prej tyre, vetëlikuidimin. Vetëlikuidimi ka përfunduar vitin e kaluar. Tash, kur kanë ngelur pa Bankën Komerciale, ata për aktivitetet e tyre ilegale financiare, për financimin e terrorizimit, që u vërtetua vitin e kaluar se e kanë bërë, iu ka ngelur vetëm keshi, paraja e gatshme.
Pra, i gjithë problemi në fakt nuk është euro-dinar, por është transparencë apo mungesë e transparencës, kanale zyrtare financiare bankare dhe jobankare apo thasë me dinarë kesh. Ata e duan këtë të dytën, sepse pluralizmi politik në Kosovë në mesin e komunitetit serb është mbytur me paranë kesh që vjen nga Beogradi. E, paranë kesh ne nuk mund ta lejojmë.
Pra, dinari kesh që ka ardhur me thasë në Kosovë nuk po hyn më dhe sikleti i Beogradit nuk është që serbët nuk mund ta përdorin euron, por që ata nuk mund ta dërgojnë dinarin. Vetëm vëreni intervistat e presidentit të Serbisë ose të ministrave të Qeverisë atje.
Çdoherë kur flasin, flasin në euro. Flasin në euro për projektet kapitale, e flasin në euro edhe kur i lëshojnë me qira banesat e tyre në Beograd. Pra, gjithmonë flasin në euro. Ata dëshirojnë që dinarin ta kenë për thasët me para të gatshme që përfundojnë te njerëzit që i raportojnë Millan Radoiçiqit.
Radio Evropa e Lirë: A keni pasur rast të takoheni me përfaqësuesit e komunitetit serb për t’i folur këto çështje?
Albin Kurti: Shikoni, unë e kam ministër Nenad Rashiqin. Ai e ka zëvendësministër [Radoica] Radomiroviqin. Unë jam kryeministër i Republikës së Kosovës që e ka një ministri të respektuar me buxhetin më të lartë për nga rritja, përveç Ministrisë së Kulturës, Sportit dhe Rinisë... Nenad Rashiqin, që është edhe politikani më i popullarizuar serb në vendin tonë. Pra, jo vetëm ministri e zëvendësi i tij, por edhe institucionet e tjera kanë serbë, me të cilët unë komunikoj dhe bashkëpunoj.
Radio Evropa e Lirë: Pas periudhës transitore, që janë diku edhe katër-pesë javë, çfarë do të ndodhë? A do të munden serbët ta përdorin dinarin në Kosovë?
Albin Kurti: Do të mund të kesh kursime në dinarë, askush nuk të ndalon. Mund të marrësh pagesa nga Serbia si ndihmë financiare në dinarë. Por, mjet pagese në Kosovë është euroja. Besoj tash e keni parë, në veri të Kosovës, në restorante, në meny e keni edhe në euro, edhe në dinarë. Dikur ka qenë vetëm në dinarë.
Unë besoj që ngadalë, por sigurt, po shkojmë drejt euros si valutë, që është i vetmi mjet pagese. Dhe, le të mos harrojmë, unë nuk po iu them serbëve që si mjet pagese ta përdorin lekun e Shqipërisë dhe as nuk po u them [ta përdorin] valutën e re “dardanë” të Republikës së Kosovës, por euron.
Andaj, edhe ne kemi propozuar, por nuk është pranuar, që takimi ndërmjet guvernatorit Ismaili dhe homologes së tij nga Serbia të zhvillohet në Frankfurt, te Christine Lagarde [presidentja e Bankës Qendrore Evropiane], ku është Banka Qendrore Evropiane. Euro, Evropa... Këtë po themi ne.
Ndërmjetësit e BE-së dhe SHBA-së "kanë toleruar shkeljen e marrëveshjes nga Serbia"
Radio Evropa e Lirë: Kalojmë te çështja e dialogut të nivelit të lartë... Çfarë po ndodh me procesin e dialogut të nivelit të lartë ndërmjet Kosovës dhe Serbisë? Ku ka ngecur?
Albin Kurti: Ka ngecur te shkeljet që ia bën Serbia marrëveshjes. Së paku tetë nga 11 nenet e Marrëveshjes Bazike, Serbia i ka shkelur. Dhe, kjo ka kulmuar me letrën e ish-kryeministres Ana Bërnabiq, e cila tash do të jetë kryetare e Parlamentit të Serbisë, ku ajo thotë se praktikisht tërhiqen nga Marrëveshja Bazike dhe nga aneksi i zbatimit [i arritur] në Ohër. Marrëveshja Bazike është së paku njohje reciproke, de facto. Ndoshta edhe më shumë, por së paku njohje de facto është.
Dhe, ata u tërhoqën sepse thanë 'kurrë s’do ta pranojmë pavarësinë e Kosovës, kurrë s’do ta pranojmë integritetin territorial të Kosovës dhe as ulësen për Kosovën në Organizatën e Kombeve të Bashkuara'.
Ata, praktikisht, u tërhoqën nga marrëveshja pasi që gjatë gjithë vitit e kishin shkelur atë. Problemi që unë kam me ndërmjetësit evropianë dhe amerikanë është se e kanë toleruar shkeljen e marrëveshjes, mosrespektimin e marrëveshjes në vazhdimësi që e ka bërë Beogradi përgjatë muajve, javëve e madje edhe ditëve të vitit 2023, e të cilat kulmuan më 13 dhjetor, në samitin e Këshillit Evropian, ku zonja [kryeministrja e Serbisë, Ana] Bërnabiq tha që ne po tërhiqemi nga kjo marrëveshje.
Pra, nuk mund të kemi zbatim të marrëveshjes pa respektim të saj. Brukseli dhe Uashingtoni vazhdimisht kanë insistuar në zbatim të marrëveshjes, por si të zbatohet një marrëveshje që nuk respektohet?! Ata e shkelin çdo ditë marrëveshjen. Dhe, dy ngjarjet kryesore që i kemi pasur vitin e kaluar është 24 prilli, kur Kosova e kaloi fazën e parë drejt anëtarësimit në Këshill të Evropës, e presidenti i Serbisë, Vuçiq, e mbajti një konferencë në të cilën tha se veriu i Kosovës është i okupuar, nuk e pranon marrëveshjen e kështu me radhë, deri te refuzimi të cilin e bëri Bërnabiq në mes të dhjetorit.
Ndërkaq, në terren kemi pasur sulmet paramilitare ndaj personelit të sigurisë, në maj, ku mbi 90 ushtarë të KFOR-it, por edhe policë e gazetarë, u lënduan rëndë e lehtë, dhe vrasja e rreshterit të Kosovës, heroit tonë, Afrim Bunjaku, më 24 shtator. Më 27 shkurt i bëjmë marrëveshjet, më 18 është aneksi i zbatimit. Shihni se çfarë ndodh më vonë.
Radio Evropa e Lirë: Si proces, nga e gjithë kjo që ju na thatë, procesi ka ngecur aty ku ishte apo është duke shkuar më prapa?
Albin Kurti: Unë besoj që ka edhe hapa prapa, sepse në momentin kur shkelet marrëveshja dhe arbitri, ndërmjetësi nuk e dënon këtë shkelje, ajo është hap prapa. Sepse shkelësi i marrëveshjes do ta marrë këtë si një leje për të vazhduar me avazin e vjetër.
Radio Evropa e Lirë: A mendoni se mund të gjendet ndonjë alternativë që mund t’i shtyjë përpara të dyja palët që të përparojnë?
Albin Kurti: Të dyjat palët, nuk e di... Unë e di për Republikën e Kosovës. Republika e Kosovës, kryeministër i së cilës jam unë, plotësisht zotohet për Marrëveshjen Bazike, që unë kam ofruar pesë herë ta nënshkruaj në takime të ndryshme. Pesë herë jam refuzuar. Ndërkaq, për palën tjetër, unë besoj që vendosin Brukseli dhe Uashingtoni. A e kanë ndërmend ta sanksionojnë për sulmet terroriste dhe kriminale në Kosovë, në njërën anë, dhe për shkeljet e vazhdueshme të marrëveshjes, në anën tjetër?
Kritika ndaj gjyqësorit për mosngritje të aktakuzës ndaj Radoiçiqit
Radio Evropa e Lirë: Kur jemi te sulmi... Zyrtarë amerikanë kanë konfirmuar se janë duke i hetuar lidhjet organizative për sulmin që ka ndodhur në Banjskë. A keni ju ndonjë informacion për këtë çështje nga...?
Albin Kurti: Për informacionin që kam unë, si kryeministër, duke iu falënderuar para së gjithash Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë, ajo çfarë ka qenë e domosdoshme për ta njoftuar publikun, ne këtë e kemi bërë në një konferencë të përbashkët me ministrin Sveçla në fund të vitit të kaluar, atëherë kur, nëse nuk gaboj, ishin bërë tre muaj të sulmit terrorist në Banjskë që na e vrau rreshterin e Policisë, Afrim Bunjaku. Por, Prokuroria e Kosovës, me datën 24 mars, do ta shënojë gjashtëmujorin e mospasjes së një aktakuze ndaj Millan Radioçiqit.
Për bindjen time, ky është problemi, unë nuk mund të ngre aktakuza. Aktakuza duhet t’i ngrejë Prokuroria Speciale e Kosovës, Prokuroria e Shtetit. Më 24 mars bëhen gjashtë muaj që Millan Radoiçiq nuk ka aktakuzë për sulmin terrorist që na e vrau policin e shtetit.
Radio Evropa e Lirë: A do të ishte më mirë, ndoshta, të pritet edhe të mblidhen informacionet dhe pastaj të ngrihet aktakuza?
Albin Kurti: Sa të pritet, për shembull?
Radio Evropa e Lirë: Për një periudhë derisa të mblidhen të gjitha dëshmitë dhe ekspertizat?
Albin Kurti: Po ai e pranoi veten... Ai tha unë e kam bërë. Në Serbi, Millan Radoiçiqi deklaroi se ai e ka bërë edhe organizimin edhe ekzekutimin e sulmit që na e vrau Afrim Bunjakun dhe nuk ka aktakuzë në Kosovë. Çfarë po ndodh?! Ma gjeni një tjetër shtet demokratik, ku vlerësimi, pëlqimi, kredibiliteti i presidentes, kryeministrit dhe kryeparlamentarit është sa dyfishi i sistemit të drejtësisë.
E kundërta mund të jetë, kur gjyqtarët, prokurorët, sistemi i drejtësisë e kanë dyfishin e vlerësimit të krerëve shtetërorë. Por, në Kosovë është e kundërta.
Presidentja Osmani, kryeparlamentari Konjufca dhe unë si kryeministër e kemi dyfish më lart vlerësimin se sistemi i drejtësisë.
Radio Evropa e Lirë: Të flasim për çështjen e Deçanit... Zoti kryeministër, a është kryer gjithçka sa u përket tokave rreth Manastirit të Deçanit?
Albin Kurti: Ne jemi njoftuar që nga tri parakushte që thuhej se do të mund të ishin, në fakt ekziston vetëm një. Dhe, kjo ka ndodhur pas një vizite që kanë pasur kryeparlamentari [Glauk] Konjufca me zëvendësministrin e Jashtëm [Kreshnik] Ahmeti dhe takimeve dhe komunikimeve që i ka zhvilluar zëvendëskryeministrja Donika Gërvalla. Pra, vetëm një parakusht. Por, kjo përputhet edhe me raportin e juristëve eminentë.
Kjo ka qenë që të zbatohet aktgjykimi i Gjykatës Kushtetuese për ata 24 hektarë, që janë në kuadër të zonës së veçantë te Manastiri i Deçanit. Ka pasur tendenca që të ketë edhe parakushte të tjera, por ka vetëm një parakusht. Nga pikëpamja jonë, kjo çështje është mbyllur.
Në këtë javë, do të duhej që raportuesja Dora Bakoyanis ta dorëzojë raportin e saj në Komitet, të kalojë në Komitet, në mes të muajit prill të kalojmë edhe tek Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës.
Ndërkaq, në fund të muajit maj, edhe të bëhemi anëtarë me të drejta të plota. Dhe unë mendoj se është moment i jashtëzakonshëm historik dhe gjeopolitik. Federata Ruse jashtë, Republika e Kosovës anëtarësohet.
Radio Evropa e Lirë: A keni marrë informacion nga Kadastri që gjithçka është kryer sa i përket kësaj çështjes për ta njoftuar Manastirin që...?
Albin Kurti: Ka pasur mospërputhje teknike, të cilat janë adresuar të gjitha nga Agjencia Kadastrale. Aty janë parcelat me numra, janë emërtimet e veçanta...
Radio Evropa e Lirë: Do të thotë ende nuk është kryer si...?
Albin Kurti: Shikoni, me sa di unë, është kryer gjithçka. Por, për këto çështje teknike, besoj që do të ju njoftojmë atëherë kur ta kemi një njoftim nga Kadastri. Dhe kjo duhet të përfundojë tani meqenëse Dora Bakoyanis është ajo që duhet ta dorëzojë raportin te Komiteti.
Rast "unik që në pranverë të anëtarësohemi në Këshillin e Evropës"
Radio Evropa e Lirë: Po të mos ishte kusht çështja e Deçanit për anëtarësim në Këshillin e Evropës, a do ta bënit një gjë të tillë?
Albin Kurti: Së pari, unë nuk jam dakord me aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese. Në mendjen time të shëndoshë, arsyen kritike... nuk e kam kuptuar asnjëherë se si bëhet që Manastiri i Deçanit të bëhet palë që adreson çështje në Gjykatë Kushtetuese, por edhe shumë e shumë çështje të tjera.
Mirëpo, shikoni, neve na duhet ta bëjmë maksimumin e mirë e të mbarë me një trashëgimi të keqe e të mbrapshtë, që nuk është aspak minimale. Dhe, këtë po e bëjmë.
Radio Evropa e Lirë: Pra, po të mos ishte çështja e Këshillit, nuk do ta bënit një gjë të tillë?
Albin Kurti: Nuk do të mund ta konsideronim me një urgjencë të këtillë. E kemi rastin unik që në këtë pranverë të kemi ulëse pranë shteteve të tjera anëtare të Këshillit të Evropës, sepse të gjithë treguesit e organizatave prestigjioze për vlerat themelore të Këshillit të Evropës, ne i plotësojmë në mënyrë të plotë - domethënë, edhe sundimin e ligjit, edhe të drejtat e njeriut edhe demokracinë. Ka plotësime të pjesshme, por që nuk janë plotësime edhe të shteteve anëtare.
Ndërkohë që Kosova e cila aspiron, i plotëson në mënyrë të tërësishme. Andaj besoj që e meriton këtë. Por, në kontekstin aktual, gjeopolitik, rasti unik është në këtë pranverë. Nëse nuk e fitojmë këtë rast, atëherë gjithçka shtyhet për një vit.
Radio Evropa e Lirë: Zoti kryeministër, po të ishit sot në opozitë dhe të kishte një qeveri tjetër që do të merrte vendime të tilla, si do të reagonit, me protesta…?
Albin Kurti: Nuk kam kohë të mendoj edhe për opozitën. Për opozitën le të mendojë opozita. Unë po mendoj si kryeministër, sepse për më shumë se dy dekada kam menduar si opozitar. Besoj se gjithë energjinë, kohën dhe nervat që i kam pasur për të menduar si opozitar, i kam shterur.
Radio Evropa e Lirë: A i kuptoni reagimet e opozitës? Ju kanë thënë se nuk e mbani fjalën...
Albin Kurti: Unë vazhdimisht i kuptoj, sepse i dëgjoj se çfarë thonë, i marr me seriozitet dhe me sinqeritet, mirëpo duhet pranuar se, në kuptimin e polemikave, unë jam kryeministri që më së paku është ballafaquar me opozitën, prej se Kosova ka kryeministër.
"Nuk e kam pranuar draft-statutin për Asociacionin"
Radio Evropa e Lirë: Zoti kryeministër, a mund të na tregoni se a e pranoni draft-statutin e Bashkimit Evropian për themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe?
Albin Kurti: Me datën 21 tetor, pesë emisarë kanë ardhur për atë propozim të tyre për draft-statutin. Me datën 24 tetor, unë i kam dhënë vërejtjet e mia. Pra, unë kam dhënë vërejtje për atë draft-statut. Rrjedhimisht, nuk e kam pranuar.
Me datën 26 tetor, në takimin me ‘pesëshen e madhe’ - Olaf Scholz, Emmanuel Macron, Charles Michel, Josep Borrell, Giorgia Meloni, edhe Mirosllav Lajçak - në Bruksel, meqenëse u tha se është një çështje urgjente, sepse agresionit rus që nuk po përfundon në Ukrainë i është bashkëngjitur edhe sulmi terrorist i Hamasit [grupit palestinez të shpallur organizatë terroriste nga SHBA-ja dhe BE-ja] në Izrael, duhet të bëjmë diçka, sepse është situatë tejet urgjente... unë thashë: mirë pra, po e marrim paketën me Marrëveshjen Bazike, Aneksin e zbatimit, draft-statutin me të gjitha vërejtjet e mia, dhe si një paketë po e nënshkruajmë këtu në Bruksel, sepse Brukseli është vendi e samiti është kuvendi. Thashë le ta bëjmë këtë.
Pala tjetër refuzoi, ndonëse vërehej një lloj entuziazmi tek udhëheqësit evropianë për propozimin tim.
Ju e dini që presidenti i Serbisë po i përmbahet asaj fjale të tij që e ka një dhembje të madhe në dorën, e cila do të duhej ta nënshkruante këtë marrëveshje.
Ai i ka thënë ‘po’ marrëveshjes, që të mos e nënshkruajë, dhe tash është penduar.
Me fjalë të tjera, ai ka negociuar me besim të keq. E, për negociata dhe marrëveshje duhet mirëbesim.
Radio Evropa e Lirë: Tash, ju nuk e keni pranuar këtë propozim të Bashkimit Evropian. A do të thotë kjo që ju do ta bëni një draft-statut?
Albin Kurti: Mua më është thënë që marrëveshjen duhet ta bëj me Serbinë. Për këtë jam angazhuar. Asnjëherë nuk më është thënë se marrëveshjen duhet ta bëj me ndërkombëtarët.
Nëse faktorët ndërkombëtarë i vënë sanksione Serbisë dhe e shpallin - le të themi - shtet rebel, i cili ka dalë prej sistemit të marrëdhënieve normale ndërkombëtare, atëherë ne do të mund të diskutonim me ndërkombëtarët se çfarë sugjerimi kanë për vendin tonë.
Mirëpo, mua po më thuhet që marrëveshjen duhet ta bëjmë me Beogradin zyrtar dhe unë po angazhohem për këtë. Por, ajo që nuk duhet ta bëjë askush, është që draft-statutin e Asociacionit ta nxjerrë nga paketa, sepse në atë mënyrë i bëhet shërbim Serbisë.
Neni 7 i Marrëveshjes Bazike flet për vetëmenaxhimin e komunitetit serb. Neni 10 flet për të gjitha marrëveshjet që i kemi trashëguar. Pra, Asociacioni nuk mund të jetë jashtë ose para Marrëveshjes Bazike.
Unë i kam thënë edhe presidentit të Serbisë, edhe ndërmjetësve ndërkombëtarë: nuk mund t’ju jap kafe pa filxhan.
Atyre që duan kafe pa filxhan, ua tregoj filxhanin e zbrazët. Filxhani është Republika e Kosovës, ku do të rrijë ai Asociacion. Unë kam besuar se kafenë po e kërkon presidenti i Serbisë. Nëse kafenë po e kërkojnë ndërkombëtarët, atëherë kjo është një kafe tjetër, nuk mund të jetë kafeja e njëjtë.
Radio Evropa e Lirë: Zoti kryeministër, a jeni ju dhe presidentja Vjosa Osmani në një linjë për çështjen e dialogut, Asociacionit, dinarit...
Albin Kurti: Po.
SHBA-ja dhe BE-ja, "mike të pazëvendësueshme për ne"
Radio Evropa e Lirë: Atëherë, si mund t’iu përgjigjeni deklaratave të zyrtarëve amerikanë që thonë se janë të zhgënjyer me mënyrën sesi po veproni? Domethënë, ka mospajtime në Uashington, në Bruksel, në Romë, në Berlin, në Paris...
Albin Kurti: Më lejoni ta citoj - ose thënë më saktë ta parafrazoj - ambasadorin gjerman, i cili tha se për marrëdhëniet e shkëlqyera midis miqve, nuk do të thotë se duhet pasur mendime identike, pa asnjë mospajtim.
Shikoni, miqtë janë miq, pavarësisht mospajtimeve, jo për shkak të pajtimeve.
Pra, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Bashkimi Evropian janë jo vetëm aleatë e partnerë, por edhe miq të pazëvendësueshëm për ne. Por, kjo nuk do të thotë se ne do të kemi mendime identike çdoherë, kudo, për gjithçka.
Radio Evropa e Lirë: Pse SHBA-ja e sheh presidenten Osmani si garantuese të vetme të bashkëpunimit?
Albin Kurti: Unë nuk mund të flas në emër të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. As nuk kam pretendim të tillë, as të drejtë. Më besoni që nga pikëpamja ime, ne kemi marrëdhënie shumë të mira dhe këto marrëdhënie janë të dykahshme. Ndoshta në të kaluarën kanë qenë marrëdhënie njëkahore, por sot marrëdhëniet janë dykahore, që do të thotë se ka edhe dhënie, edhe marrje, sepse të tilla janë marrëdhëniet ndërkombëtare.
Shtetet e Bashkuara të Amerikës e kanë njohur pavarësinë e Kosovës edhe de jure, edhe de facto.
Kur Shtetet e Bashkuara kërkojnë nga ne sjelljen e refugjatëve nga Afganistani në Kosovë, ne nuk pyesim pse, vetëm kur dhe si. Na e treguan datën dhe vendin ku vijnë - Aeroporti Ndërkombëtar i Prishtinës.
Por, kur na kërkojnë diçka, që ne e kemi dëgjuar më herët nga Beogradi, sepse Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë edhe ndërmjetëse, atëherë ne duhet të kemi kujdes. Serbinë ne e njohim më mirë se Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Populli shqiptar i Kosovës e njeh më mirë Serbinë se Uashingtoni. Dhe, Uashingtoni nuk e ka fqinje Serbinë. Ne e kemi fqinje Serbinë.
Serbia dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë njohje reciproke. Me ne mungon ajo gjë. Prandaj, nuk mund ta kemi ne këndvështrimin karshi Beogradit zyrtar identik me atë të Uashingtonit.
"I interesuar të organizohen votime në veri"
Radio Evropa e Lirë: Lidhur me votimin për shkarkimin e kryetarëve të komunave në veri... A mendoni se do të shkarkohen?
Albin Kurti: Atje do të ketë votim pas peticionit me 20%. Votimi duhet të jetë 50% plus 1 që të bëhen zgjedhjet e reja. Me udhëzimin administrativ që e kemi aprovuar, e kemi sqaruar nenin 72 të Ligjit për vetëqeverisje lokale dhe gjithçka ndodhet në rrugën ligjore dhe demokratike për zgjedhje të parakohshme dhe ndryshimet që do të ndodhin në të ardhmen.
Radio Evropa e Lirë: A do t’ju bëni thirrje banorëve atje që të dalin në votime?
Albin Kurti: Sigurisht, unë jam i interesuar që sa më shpejt e mirë të organizohet një votim i tillë, por nuk e di tash se çfarë duhet të bëj si kryeministër, në cilin moment... kur njësoj si për çështjen e dinarit që prin Banka Qendrore e Kosovës, për çështjen e zgjedhjeve të parakohshme në veri prin Komisioni Qendror Zgjedhor.
Pra, një lloj insistimi që bëhet karshi meje, është edhe insistim që unë të bëhem diktator - ta zëvendësoj edhe BQK-në, ta zëvendësoj edhe KQZ-në e të tregoj se si duhet të duket gjithçka e në çdo vend. Por, unë jam vetëm kryeministër i Republikës së Kosovës, me kompetenca të kufizuara nga Kushtetuta e ligji, e që nuk po kërkoj të zgjerohen.
Radio Evropa e Lirë: Edhe një pyetje tjetër - në opinion flitet se mund të ketë zgjedhje të parakohshme. A duhet të ketë?
Albin Kurti: Prej javës së dytë, ndoshta jo të parë që jam kryeministër, është folur për zgjedhje të parakohshme. Prej javës së dytë, se ndoshta javën e parë ka qenë pranim-dorëzimi i detyrës e kështu me radhë. Unë këtë javë i bëj tre vjet që jam në detyrë. Ndoshta do të ketë zgjedhje të parakohshme, unë nuk e di, por...
Radio Evropa e Lirë: A duhet të ketë zgjedhje të parakohshme ende pa u përfunduar mandati?
Albin Kurti: Për ne është krejt njësoj. Por, unë nuk mund të kem zgjedhje të parakohshme në Kosovë pa opozitën. Nëse opozita do zgjedhje të parakohshme, duhet të shpërbëhet Kuvendi. Aktgjykimi i Gjykatës Kushtetuese nga viti 2020 nuk ka lënë mundësi të tjera. Pra, ne, për të pasur zgjedhje të parakohshme, duhet ta shpërndajmë Kuvendin... dhe le të mbahen edhe zgjedhjet e parakohshme për ata që e kanë mendjen aty.
Nuk kam unë problem për asnjërin variant. Shumë gjëra mund t’i bëj edhe pa opozitën, por jo edhe këtë.
Zgjedhjet presidenciale amerikane "tejet të rëndësishme"
Radio Evropa e Lirë: Çfarë prisni nga zgjedhjet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës?
Albin Kurti: Është vështirë të flitet tani, pa u zyrtarizuar kandidaturat. Ju e dini që atje nuk garohet vetëm me një emër, por me dy, edhe me zëvendëspresidentin potencial... Por, Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë një demokraci shumë të gjallë, e cila nganjëherë është edhe aq e gjallë saqë dikë e frikëson nga gjallëria.
Radio Evropa e Lirë: A prisni të ketë ndryshime?
Albin Kurti: Unë besoj që këto janë zgjedhje tejet të rëndësishme. Nuk ka zgjedhje të parëndësishme, por këto janë tejet të rëndësishme. Nuk e di se cili do të jetë rezultati i tyre, por unë besoj se, pavarësisht rezultatit, nuk mund të ketë ndryshime në raportet tona thelbësore.
