Ministria e Drejtësisë në Qeverinë e Kosovës deri më tani ka pranuar disa kërkesa nga avokatët për pagesën e tyre lidhur me mbrojtjen e të akuzuarve pranë Dhomave të Specializuara në Hagë.
Në këtë ministri deklaruan për Radion Evropa e Lirë se të njëjtat janë në fazën fillestare të shqyrtimit nga komisioni i ministrisë, i cili do të vendosë mbi bazën e parimeve dhe kritereve të cekura me ligj dhe udhëzimet përkatëse.
Institucionet e Kosovës tashmë kanë bërë të ditur se aktualisht janë rreth shtatë milionë euro të ndara për vitin e ardhshëm për të akuzuarit në Hagë, kurse trembëdhjetë milionë euro të tjera janë rezervë.
Të akuzuar në Hagë, aktualisht, janë ish-presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, si dhe ish-krerët e UÇK-së, Kadri Veseli, Rexhep Selimi dhe Jakup Krasniqi, Salih Mustafa. Ata akuzohen për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit. Të gjithë të akuzuarit tashmë kanë ekipet mbrojtëse të përbërë nga avokatë vendorë dhe ndërkombëtarë.
Kush janë avokatët e ish-pjesëtarëve të UÇK-së?
Sipas ministrisë, materialet që ndërlidhen me Dhomat e Specializuara janë të klasifikuara me vendimin e ish-kryeministrit Ramush Haradinaj, të nivelit ‘sekret’, kurse sa i përket aspekteve financiare, “në një fazë të mëvonshme” ministria do të japë informacion shtesë për opinionin, duke i bërë publike shpenzimet javore të ministrisë, ku do të përfshihen edhe shpenzimet që ndërlidhen me këtë proces.
Ministria aktuale e Drejtësisë, megjithatë, nuk ka dhënë informacione të tjera lidhur me atë se si do të bëhet vlerësimi dhe pagesa e punës së avokatëve.
Sipas një udhëzimi nga 16 nëntori 2020, ministria do ta ketë diskrecionin që të negociojë një marrëveshje për pagesë mujore fikse me mbrojtësin e autorizuar. Në të njëjtin udhëzim është paraparë model marrëveshje, që parasheh se “çdo komunikim në të ardhmen në mes të avokatëve dhe klientit, ose në mes të avokatëve dhe ministrisë është rreptësisht konfidencial”.
Por, Ehat Miftaraj nga Instituti i Kosovës për Drejtësi, thekson se ligji i aplikueshëm në Kosovë, nuk lejon që pagesat për avokatë të jenë sekrete.
“Përkundrazi, duhet të jenë transparente dhe të sigurohet që të gjithë të akuzuarit, trajtohen drejt, në mënyrë të barabartë”, thotë ai.
Ai shton se “një qasje e tillë e cenon rëndë parimet e transparencës, llogaridhënies dhe mundësisë për të trajtuar në mënyrë të drejtë, të barabartë dhe sipas kushteve të njëjta të gjithë personat e akuzuar”.
Avokati Valon Hasani, i cili është avokat mbështetës i avokates Venkateswari Alagendra, e cila e mbron të akuzuarin Jakup Krasniqi, ish-kryetar i Kuvendit të Kosovës, nuk ka dashur të flasë nëse ka bërë ndonjë kërkesë për çështje pagese në Ministrinë e Drejtësisë.
"Nuk mund t’ju them asgjë. Nuk jam avokati kryesor në rast", ka thënë Hasani.
Ndryshe, ish-qeveria e udhëhequr nga Ramush Haradinaj ka marrë vendim në janar të vitit 2019 që “informacionet që ndërlidhen me Dhomat e Specializuara dhe Zyrën e Prokurorit të Specializuar, janë të nivelit ‘sekret’ dhe mbrohen nga qasja e personave të paautorizuar.
Sipas vendimit, përjashtim janë informatat që kanë të bëjnë me mjetet e shpenzuara financiare përkitazi me mbrojtjen juridike dhe mbështetjen financiare që ndërlidhet me Dhomat e Specializuara”.
Në arsyetimin e qeverisë ceket se “është vlerësuar se hapja e paautorizuar e informacioneve të tilla do t’i dëmtonte seriozisht interesat e sigurisë së Kosovës, si dhe informacionet e tilla kanë të bëjnë, ndër të tjera, edhe me marrëdheniet me jashtë të Republikës së Kosovës”.
Sipas Ligjit, çdo i akuzuar potencial nga Dhomat e Specializuara ka të drejtën për ndihmë financiare dhe mbulim të shpenzimeve të mbrojtjes.
Kurse, me udhëzimin administrativ MD - Nr. 02/2020, të datës 24 korrik 2020, të nënshkruar nga ministri i Drejtësisë, Selim Selimi, përcaktohet se mbulimi financiar i avokatëve, bëhet në bazë të tarifave të përcaktuara nga Oda e Avokatëve të Kosovës; tarifave për avokatë në Holandë; tarifave të shtetit prej nga vjen mbrojtësi dhe tarifave për mbrojtje juridike të personit të akuzuar potencial të Dhomave të Specializuara.
Lidhur me këtë çështje, nga Zyra e kryeministrit të Kosovës, Avdullah Hoti, thanë për Radion Evropa e Lirë se "do t'i zbatojnë në përpikëri dispozitat ligjore që kanë të bëjnë me mbrojtjen financiare për mbrojtjen e të akuzuarve nga Dhomat e Specializuara".
Nga ana tjetër, disa qytetarë nga Prishtina me cilët ka biseduar Radio Evropa e Lirë, kryesisht janë kundër asaj që me para të shtetit të paguhen avokatët e të akuzuarve për krime lufte në Kosovë, por insistojnë edhe për transparencë.
Gjykata Speciale heton krimet e pretenduara të pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të kryera ndaj pakicave etnike dhe rivalëve politikë, të cilat përmenden në Raportin e Këshillit të Evropës të vitit 2011, autor i të cilit është senatori zviceran, Dick Marty.
Si vepruan vende të rajonit në rastin e pagesës së avokatëve?
Kroacia ka pasur një rast në Hagë - rasti i gjeneralit kroat, Ante Gotovina, e të tjerëve lidhur me procesin gjyqësor "Stuhia", për cilin u shpenzuan rreth 28 milionë euro për mbrojtjen. Qeveria kroate nuk ka dashur të tregojë se sa para ka marrë secili nga avokatët.
Vetë avokatët kroatë patën deklaruar në atë kohë se kur ata ishin në Hagë, janë paguar 20,000 euro në muaj, dhe kur ishin në Kroaci merrnin 10,000 euro. Gjithashtu, qeveria u paguan atyre shpenzimet e udhëtimit dhe hotelit, por jo mëditjet.
Vetë Gotovina ka pasur disa avokatë, për të cilët shteti ka paguar së paku rreth 10 milionë euro.
