Gjykata Supreme e Kosovës do të shqyrtojë pretendimet e ngritura për përdorimin e gjuhës paragjykuese, seksiste dhe ofenduese në një aktvendim dhe arsyetim të aktvendimit të dalë nga Gjykata Themelore e Gjilanit.
Këtë e ka konfirmuar për Radion Evropa e Lirë, kryetari i Gjykatës Supreme të Kosovës, Enver Peci.
Shqetësimet për përdorimin e kësaj gjuhe janë ngritur nga shoqëria civile, pas raportimit që ka bërë portali “Betimi për Drejtësi” në emisionin me titull “Seksizmi në vendimin e Gjykatës së Gjilanit”, të publikuar më 4 dhjetor të këtij viti.
Në emision është folur për aktvendim dhe arsyetimin e vendimit që ka dalë më 2014 nga trupi gjykues i drejtuar nga gjyqtari, Aziz Shaqiri dhe anëtarët e këtij trupi, gjyqtarët Naser Maliqi dhe Ramiz Azizi, në Gjykatën Themelore në Gjilan, i cili aktvendim kishte liruar katër të akuzuar nga Prokuroria për dhunën seksuale ndaj një gruaje. Gjuha e përdorur në aktvendim dhe në arsyetimin e tij, pretendohet të jetë “paragjykuese, seksiste dhe ofenduese” ndaj të dëmtuarës.
Peci: Do të ndërmarrim veprime sipas ligjit
Kryetari i Gjykatës Supreme të Kosovës, Enver Peci, thotë për Radion Evropa e Lirë, se si autoritet kompetent, ka kërkuar informacionet shtesë nga “Betimi për Drejtësi” për të parë nëse ka pasur sjellje të pahijshme eventuale të pasqyruara në aktvendimin e Gjykatës Themelore në Gjilan.
“Si autoritet kompetent, do t’i shikoj të gjitha, dokumentacionin dhe emisionin, si dhe do të ndërmarrim veprime ashtu siç e parasheh edhe ligji, nëse ka elemente të sjelljes së pahijshme të bartësve të funksioneve gjyqësore në këtë rast", thotë Peci.
Rasti dhe çfarë thuhet në aktvendimin e gjykatës
Siç ka raportuar “Betimi për Drejtësi”, në nëntor të vitin 2012 një grua kishte raportuar në Policinë e Kosovës se kishte qenë viktimë e dhunimit nga pesë persona, në vende të ndryshme, gjatë muajit maj të po atij viti.
Deklaratën e të dëmtuarës, Prokuroria e ka shndërruar në aktakuzë ndaj pesë personave për dhunim seksual.
Më 25 shkurt 2013, Gjykata Themelore në Gjilan, kishte shpallur aktgjykim dënues dhe të pandehurit i kishte dënuar me burgim efektiv. Një i akuzuar në këtë rast ishte dënuar me burgim efektiv prej dy vjetësh. Tre të tjerë u dënuan me nga një vit burgim efektiv dhe një tjetër me nëntë muaj burgim efektiv.
Ndaj aktgjykimit, Prokuroria e Gjilanit dhe mbrojtja e të akuzuarve ishin ankuar në Gjykatën e Apelit. Kjo e fundit e kishte anuluar aktgjykimin, duke e rikthyer lëndën në rigjykim.
Rigjykimin e ka udhëhequr gjyqtari Aziz Shaqiri, si kryetar i trupit gjykues, si dhe Naser Maliqi dhe Ramiz Azizi, si anëtarë të trupit gjykues. Për njërin të akuzuar, procedura ishte veçuar. Ndërkaq, e dëmtuara nuk kishte arritur të gjendet nga gjykata dhe nuk kishte dëshmuar në rigjykim. Deklarata e saj e dhënë në polici ishte administruar si provë nga gjykata.
Rritet numri i dhunimeve seksuale
Pas rigjykimit, trupi gjykues i kishte liruar katër të akuzuarit nga akuza për dhunim.
Gjykatësi Aziz Shaqiri, si kryetar i trupit gjykues, në arsyetimin e aktvendimit, pjesë të së cilit i ka publikuar “Betimi për Drejtësi”, ka shkruar se “...e dëmtuara si femër e moshës 19 vjeçe në kohën kur ka ndodhur ngjarja lëndore me dëshirën e saj ka pranuar fillimisht që ditën kritike të udhëtojë me taksi me të akuzuarin e parë për në Gjilan, edhe pse e ka ditur se ai është i gjinisë mashkullore…” .
Po ashtu, në arsyetim thuhet, sipas dokumentit të publikuar nga Betimi për Drejtësi”, se “...Duke pasur parasysh këtë sjellje të të dëmtuarës që me lehtësi ka pranuar të udhëtojë me taksi me të akuzuarin e parë për në Gjilan, jep të kuptosh logjikisht se e njëjta vërtetë ka pasur konflikt me familjen e saj për shkak të bredhjes së saj dhe shoqërimit me meshkuj…”.
Në aktgjykim, gjithashtu, thuhet që “Të jesh në një hapësirë banimi me persona të rinj, vetvetiu nënkupton se kjo e dëmtuar ka qenë e pajtimit që me ta edhe të lëshohet në aventura seksuale, duke përfshirë edhe të akuzuarin e parë, i cili ka qenë me moshë më i shtyrë se e dëmtuara… Vërtet e dëmtuara me shprehi, vërtet, jo të mira sidomos në aspektin moral, ka shfrytëzuar rastin që të kalojë një kohë duke shuar edhe epshin seksual me të akuzuarit në fjalë”.
Gjykata Themelore e Gjilanit dhe Këshilli Gjyqësor i Kosovës, heshtin
Radio Evropa e Lirë i është drejtuar Gjykatës Themelore të Gjilanit dhe gjyqtarit Aziz Shaqiri, i cili ishte kryetar i trupit gjykues në rastin për të cilin bëhet fjalë. Por, ai nuk ka dashur të komentojë asgjë përderisa Këshilli Gjyqësor i Kosovës (KGJK) nuk do të dalë me reagim.
Radio Evropa e Lirë i është drejtuar edhe Këshillit Gjyqësor të Kosovës me pyetjet: a i ka marrë KGJK-ja parasysh pretendimet e ngritura për përdorimin e gjuhës seksiste në vendimet e Gjykatës së Gjilanit dhe a i ka shqyrtuar shqetësimet e ngritura nga shoqëria civile. Por, deri në publikimin e këtij teksti, KGJK-ja nuk ka kthyer përgjigje.
Miftaraj: Gjuhë e padenjë ndaj viktimës
Ehat Miftaraj, drejtor ekzekutiv në Institutin e Kosovës për Drejtësi, thotë për Radion Evropa e Lirë se ky institut, pa e komentuar meritën e rastit për të cilin bëhet fjalë, i konsideron “të padenja gjuhën dhe cilësimin, me të cilën në aktgjykim të Gjykatës Themelore në Gjilan, i drejtohen viktimës”.
“Një gjuhë e tillë, padyshim që nuk përkon, në radhë të parë, me detyrat e trupit gjykues, duke marrë për bazë që trupi gjykues duhet të sigurohet që viktimën ta trajtojë me dinjitet dhe viktimës t’ia realizojnë të drejtat që i garantohen me Kushtetutë dhe ligj”, thekson Miftaraj.
Çka përmban Konventa e Stambollit?
Miftaraj shton se Kushtetuta e Kosovës e përcakton në mënyrë të qartë garantimin e dinjitetit dhe integritetit personal të çdo qytetari të Kosovës, me përjashtim të rasteve kur përcaktohet ndryshe me ligj.
Sipas tij, edhe Kodi i Procedurës Penale e përcakton në mënyrë të qartë që trajtimi i palëve në procedurë penale duhet të zbatohet në mënyrë të drejtë dhe të gjithë duhet të trajtohen të barabartë.
Po ashtu, siç thotë Miftaraj, Këshilli Gjyqësor i Kosovës e ka të miratuar Kodin e etikës dhe sjelljes profesionale të gjykatësve, ku përcaktohen bazat, parimet se çfarë sjellje duhet të ketë gjyqtari me prokurorët, me palët, me viktimat dhe me të pandehurit.
Sipas tij, “në asnjë rrethanë gjyqtari nuk guxon të cenojë dinjitetin apo integritetin personal, qoftë të viktimës, qoftë të palës së akuzuar për vepër penale”.
Berisha: KGJK-ja të merret me këta gjyqtarë
Rrjeti i Grave të Kosovës, më 7 dhjetor, ka protestuar para Këshillit Gjyqësor të Kosovës për të kundërshtuar, siç është thënë, “aktgjykimin seksist të Gjykatës Themelore në Gjilan që shfajësoi pesë burra të akuzuar për përdhunim në grup të një vajze 19-vjeçare”.
Adelina Berisha, menaxhere për adresimin e dhunës në baza gjinore në kuadër të Rrjetit të grave të Kosovës, thotë për Radion Evropa e Lirë se faktet e pasqyruara në emisionin e “Betimit për Drejtësi” kanë qenë shqetësuese se si trajtohen rastet e dhunës në baza gjinore prej institucioneve të vendit.
“Ajo çfarë presim është që Këshilli Gjyqësor i Kosovës të merret me këta gjyqtarë, t’i shohë mënyrat për masat disiplinore për ta apo edhe në rastet kur puna e tyre është në dëm të palëve, atëherë ndoshta edhe ndërprerje e punës së tyre”, thotë Berisha.
Dukuri dhe jo raste të izoluara
Përfaqësuesit e organizatave joqeveritare vlerësojnë se rasti që ka ndodhur në Gjykatën Themelore të Gjilanit, nuk është i izoluar.
Miftaraj nga Instituti i Kosovës për Drejtësi thotë që në praktikat hulumtuese të këtij instituti janë parë mjaft raste të gjuhës së padenjë të përfaqësuesve të sistemit të drejtësisë.
“Ka pasur edhe prokurorë që edhe në publik kanë pasur gjuhë jo të përshtatshme në komunikim me media, duke i konsideruar rastet kur dikush e denoncon dikë për dhunim, kanë përdorur gjuhë jo të përshtatshme, gjë që pastaj reflekton edhe te viktimat tjera, të cilat në njëfarë mënyre, u drejtohen me mosbesim institucioneve të drejtësisë, kur të njëjtit mund të jenë subjekt të dhunës në familje apo dhunës seksuale apo çfarëdo lloji tjetër të dhunës”, thotë Miftaraj.
Adelina Berisha, nga Rrjeti i Grave të Kosovës, thekson që praktikat e deritashme nga kontaktet me viktimat e dhunës, tregojnë që fjalori denigrues ndaj viktimave nga zyrtarë brenda sistemit të drejtësisë nuk është vetëm në raste të izoluara.
“Kemi parë shpesh që institucionet kanë përdorur gjuhë të tillë, kanë përdorur fajësim të viktimës, kanë pasur stereotipe kur i kanë trajtuar rastet e tilla. Të gjitha këto ndikojnë shumë keq për drejtësinë dhe ndikojnë shumë keq për viktimat e ardhshme potenciale, që ato të mos ndihen të sigurta që t’i drejtohen institucioneve që të kërkojnë mbështetje dhe mbrojtje prej tyre, ndonëse kjo mbështetje dhe mbrojtje ju garantohet me ligj”, thekson Berisha.
Organizatat joqeveritare kanë shfaqur shpresën që në rast se Kosova realizon reformat në drejtësi, përfshirë edhe vetingun, do të ndikohet që të përmirësohet situata në sistemin e drejtësisë dhe aty të mbesin gjyqtarët dhe prokurorët e denjë dhe që punën e kryejnë me dinjitet.
Facebook Forum