“Ajo që ka ndodhur deri tash, mund të them se mendoj që ky dialog i këtillë nuk duhet të vazhdojë tutje përpara se të realizohen, të caktuara në kohë, ato konkluzione dhe ato marrëveshje që janë arritur deri më tash”, tha për Radion Evropa e Lirë, Sabri Hamiti, nënkryetar i Lidhjes Demokratike të Kosovës, njëherësh nënkryetar i Kuvendit të Kosovës.
RADIO EVROPA E LIRË
SABRI HAMITI
Është një vit provë për të arritur konkluzione për interesa, siç thuhet, të domosdoshme për qytetarët. Kemi një seri konkluzionesh, unë nuk po i quaj marrëveshje, sepse tekstet e tyre zyrtare ende nuk dihen të gjitha. Natyrisht që unë përfaqësoj një politikë dhe parti, e cila mendon që çështjet mund të zgjidhen me dialog, mirëpo dialogu duhet të parapërgatitet mirë, të ketë qëllimet dhe cakun vet.
Ajo që ka ndodhur deri tash, vetëm mund të them se mendoj që ky dialog i këtillë nuk duhet të vazhdojë tutje përpara se të realizohen të caktuara në kohë ato konkluzione dhe ato marrëveshje që janë arritur deri më tash. Ky dialog kushtimisht mund të vazhdohet në mënyrë që të ribëhet edhe qëllimi, edhe strategjia e vazhdimit të tij.
SABRI HAMITI
Së pari, jemi institucionalisht dhe duhet t’i themi gjërat në këtë nivel. Edhe sot e kësaj dite ne nuk kemi në dorë një tekst zyrtar të marrëveshjes. Është punë tjetër se si njeriu informohet ndërmjetshëm për problemet, pra ende ne nuk kemi një tekst zyrtar, as në Kuvend, të tekstit të marrëveshjes.
Pra, çështja është për mënyrën e përfaqësimit të Kosovës në nisma dhe bashkëpunim rajonal me një denominim të emrit të Kosovës - Kosova me një yll dhe me një shtesë në formë fusnote që thotë përafërsisht nuk paragjykohet statusi po është në përputhje me Rezolutën 12 44 dhe mendimin e GJND-së për Deklaratën e shpalljes së pavarësisë.
Në esencë, ne kemi një derivim të emrit kushtetues të 'Republika e Kosovës', në një formë tjetër, që, nëse jo tjetër, atëherë absolutisht jo vetëm që artikulon një, ta quajmë si thuhet këtu, jo mosparagjykim të statusit, po vetvetiu kjo tregon edhe një relativizim të këtij statusi.
Sa i përket kësaj që po e quan ti biseda të natyrave të ndryshme këto, unë mendoj që nuk kanë kuptim. Baza e tyre reale është sepse është marrë një vendim në emër të Qeverisë duke u përjashtuar krejtësisht opozita parlamentare në Kosovë. Asnjë prej partive nuk është konsultuar për atë vendim - kjo nën një. Dhe Qeveria, nuk ka nevojë të mbrojë vendimin e vet në këtë formë, me diskurse likuiduese politike të opozitës, të natyrës jo kush është për izolim e kush është për hapje, sepse edhe hapja e ka kuptimin e vet.
Cilësia e bisedimeve dhe e bashkëpunimit është në çfarë cilësie shkon ti. Fuqia e cilësimit çfarë je e jep edhe fuqinë dhe cilësimin e asaj që e arrin. Pra, diskursi i ashpër nuk zgjidh asgjë. Qeveria është e detyruar në bazë të rezolutës së Kuvendit për dialogun me Serbinë, që konkluzionet apo marrëveshjet t’i sjell, t’i arsyetoj dhe t’i raportoj në Kuvend. Aq më tepër ato marrëveshje, të cilat, siç është rasti kësaj radhe që prekin edhe në emërtimin kushtetues të vendit dhe në pasoja që nuk kanë të bëjnë me një vendim qeverie, me një mandat, po pasoja që kanë ndikime në zhvillime të ardhshme politike.
SABRI HAMITI
Po, ai është detyrim i Qeverisë. Nëse nuk diskutohet, është gabim shumë i madh. Qeveria është e detyruar, me ligjet në fuqi, me rezolutat në fuqi, me Kushtetutën e Republikës së Kosovës, që këto të diskutohen në Kuvend. Më në fund, çka thotë Kushtetuta - Kushtetuta thotë se çfarëdo marrëveshje ndërkombëtare ratifikohet në Kuvend.
SABRI HAMITI
Të mos i pranojë zgjedhjet lokale serbe në Kosovë, sepse është shkelje e sovranitetit të Kosovës.
RADIO EVROPA E LIRË
SABRI HAMITI
Pyetja juaja është e zhargonit, ta quaj, të përditshmërisë prishtinase për çështjet politike. Unë do të flas pak më ndryshe. Në LDK bisedohet më së shumti dhe për LDK-në bisedohet më së shumti dhe kjo ka dy decenie që zgjat. Kjo është në të mirë të kësaj partie - unë besoj edhe të politikës në Kosovë. Kësaj radhe ne kemi pasur një bisedim me anëtarësi, me struktura rreth një vit për atë që quhet profilizim partie për ndërtimin e dy dokumenteve themelore të saj, që është programi dhe statuti.
Një program, i cili rimerr pikat fundamentale të programit tradicional të LDK-së, një partie të qendrës së djathtë dhe mbindërton në të argumente dhe kërkesa e qëllime të LDK-së sot dhe nesër, gjithnjë në pëlqim me programet e partive të djathta evropiane, parti e djathtë popullore evropiane dhe në marrëveshje me ta ku do të asocohemi sivjet.
Pra, unë mendoj që ky është një zhvillim normal i brendshëm politik dhe këto dokumente, ju sjell në vëmendje, janë votuar dhe janë diskutuar në të gjitha nivelet dhe, në fund, në konventë, janë votuar pa asnjë votë kundër dhe këtu nuk di se çka të bisedohet më tutje.
Çfarë hakmarrje është nëse krijon konturat e një programi të sistemuar të një orientimi politik për një qëllim politik, që më në fund ka edhe qëllimin e përparimit shoqëror të një vendi?!
Është punë tjetër në çdo parti që pretendon reformimin, se kësaj, me gjuhën e përditshme, i thonë reforma. Aty ku ka reforma, ka ndryshime. Ndryshime, qoftë edhe në organizim - këtu kanë ndodhur ndryshime të mëdha në organizim, se një hallkë e përfaqësimit ka rënë, është bartur shumë afër anëtarësisë LDK-ja, do të thotë, prej tri hallkave përfaqësuese, tash janë vetëm dy.
E dyta, është precizuar programi dhe statuti dhe janë ndërtuar rregullat. Partitë politike, në të vërtetë janë organizime vullnetare që e pranojnë një program, po ata janë individë dhe ata individë duhet t’ju përmbahen disa rregullave. Mua më duket se nga pak është keqkuptuar ajo që thuhet se për LDK-në është derë e hapur, është derë hapur është e vërtetë, por kur hyn brenda i ka do rregulla të sjelljes.
Përndryshe, atëherë ne kemi interpretimin e partive politike sikur pelegrinazh, ta quaj unë figurativisht, politik lëvizje këndej-andej, lëvizjet janë të lira. Shkurt, unë nuk shoh problem assesi - individualisht perceptimi individual për problemet është krejt çështje tjetër, po në organizim ekzistojnë përgjegjësit dhe rregullat e lojës.
SABRI HAMITI
Jo, jo do ta ndryshojë. Është interpretuar gabim. LDK-ja e ka propozim permanent të një himni dhe të një flamuri për Kosovën. Ju e dini kjo nuk është gjë e re, është një propozim i presidenti Ibrahim Rugova. Tash do ta ndërrojë, s’mund ta ndërrojë askush në rast se qytetarët nuk e duan atë.
Instrumentet për t’i testuar qytetarët a e duan një shenjë nacionale ekzistojnë, o dy të tretat e Kuvendit, o referendumi.
LDK-ja nuk mund të provojë kurrfarë aventure përtej këtyre rregullave demokratike. Po, pse LDK-ja insiston që e ka një propozim të mirë për Kosovën, kjo nuk është punë propagande, por është konsistentë. Kjo nuk është temë që ka dalë sot, kjo është temë e vjetër.
Dhe, unë po ju them se këtu ka qenë një moskuptim dhe tash në diskutimin e shenjave nacionale, ato (shenjat) nacionale ose janë me shenja historike ose arbitrare. Këto shenja që kemi tash janë shenja arbitrare.
Ajo që ka propozuar Rugova ka shenja historike. Atëherë është kundërshtuar duke i thënë se po ndërton flamur binjak për ta mënjanuar flamurin kuq e zi. Rugova e dinte dhe LDK-ja e di edhe sot që një shtet duhet të ketë shenjen e vet nacionale përfaqësuese.
Në këtë rast është parë që duhet një shenjë dhe që është bërë një zgjidhje arbitrare. Pra, diskutimi i hapur është esencial, nuk është për të përmbysur diçka, për të marrë diçka - për të gjetur më të mirën që merr sensibilitetet dhe përfaqëson sensibilitetet e një vendi. Më në fund shenjat nacionale kanë këtë kuptim - që të përfaqësojnë sa më shumë dëshirat, identifikimin emocional edhe shpirtëror e historik të një ambienti.
RADIO EVROPA E LIRË
Zoti Hamiti, sot është njëvjetori i bisedimeve teknike Prishtinë-Beograd. Si do ta vlerësonit ju këtë proces të deritashëm?
SABRI HAMITI
Është një vit provë për të arritur konkluzione për interesa, siç thuhet, të domosdoshme për qytetarët. Kemi një seri konkluzionesh, unë nuk po i quaj marrëveshje, sepse tekstet e tyre zyrtare ende nuk dihen të gjitha. Natyrisht që unë përfaqësoj një politikë dhe parti, e cila mendon që çështjet mund të zgjidhen me dialog, mirëpo dialogu duhet të parapërgatitet mirë, të ketë qëllimet dhe cakun vet.
Ajo që ka ndodhur deri tash, vetëm mund të them se mendoj që ky dialog i këtillë nuk duhet të vazhdojë tutje përpara se të realizohen të caktuara në kohë ato konkluzione dhe ato marrëveshje që janë arritur deri më tash. Ky dialog kushtimisht mund të vazhdohet në mënyrë që të ribëhet edhe qëllimi, edhe strategjia e vazhdimit të tij.
RADIO EVROPA E LIRË
Nga i gjithë procesi, marrëveshja për bashkëpunimin rajonal ka nxitur një, thënë kushtimisht, luftë deklarative midis pushtetit dhe opozitës. Me çka nuk jeni dakord rreth kësaj çështjeje?
SABRI HAMITI
Së pari, jemi institucionalisht dhe duhet t’i themi gjërat në këtë nivel. Edhe sot e kësaj dite ne nuk kemi në dorë një tekst zyrtar të marrëveshjes. Është punë tjetër se si njeriu informohet ndërmjetshëm për problemet, pra ende ne nuk kemi një tekst zyrtar, as në Kuvend, të tekstit të marrëveshjes.
Pra, çështja është për mënyrën e përfaqësimit të Kosovës në nisma dhe bashkëpunim rajonal me një denominim të emrit të Kosovës - Kosova me një yll dhe me një shtesë në formë fusnote që thotë përafërsisht nuk paragjykohet statusi po është në përputhje me Rezolutën 12 44 dhe mendimin e GJND-së për Deklaratën e shpalljes së pavarësisë.
Në esencë, ne kemi një derivim të emrit kushtetues të 'Republika e Kosovës', në një formë tjetër, që, nëse jo tjetër, atëherë absolutisht jo vetëm që artikulon një, ta quajmë si thuhet këtu, jo mosparagjykim të statusit, po vetvetiu kjo tregon edhe një relativizim të këtij statusi.
Sa i përket kësaj që po e quan ti biseda të natyrave të ndryshme këto, unë mendoj që nuk kanë kuptim. Baza e tyre reale është sepse është marrë një vendim në emër të Qeverisë duke u përjashtuar krejtësisht opozita parlamentare në Kosovë. Asnjë prej partive nuk është konsultuar për atë vendim - kjo nën një. Dhe Qeveria, nuk ka nevojë të mbrojë vendimin e vet në këtë formë, me diskurse likuiduese politike të opozitës, të natyrës jo kush është për izolim e kush është për hapje, sepse edhe hapja e ka kuptimin e vet.
Cilësia e bisedimeve dhe e bashkëpunimit është në çfarë cilësie shkon ti. Fuqia e cilësimit çfarë je e jep edhe fuqinë dhe cilësimin e asaj që e arrin. Pra, diskursi i ashpër nuk zgjidh asgjë. Qeveria është e detyruar në bazë të rezolutës së Kuvendit për dialogun me Serbinë, që konkluzionet apo marrëveshjet t’i sjell, t’i arsyetoj dhe t’i raportoj në Kuvend. Aq më tepër ato marrëveshje, të cilat, siç është rasti kësaj radhe që prekin edhe në emërtimin kushtetues të vendit dhe në pasoja që nuk kanë të bëjnë me një vendim qeverie, me një mandat, po pasoja që kanë ndikime në zhvillime të ardhshme politike.
RADIO EVROPA E LIRË
Pra, ju konsideroni se kjo marrëveshje duhet patjetër të diskutohet në Kuvendin e Kosovës?
SABRI HAMITI
Po, ai është detyrim i Qeverisë. Nëse nuk diskutohet, është gabim shumë i madh. Qeveria është e detyruar, me ligjet në fuqi, me rezolutat në fuqi, me Kushtetutën e Republikës së Kosovës, që këto të diskutohen në Kuvend. Më në fund, çka thotë Kushtetuta - Kushtetuta thotë se çfarëdo marrëveshje ndërkombëtare ratifikohet në Kuvend.
RADIO EVROPA E LIRË
Zoti Hamiti, Beogradi tashmë ka paralajmëruar mundësinë e mbajtjes së zgjedhjeve lokale në Kosovë. Si do të duhej t’i përgjigjej Prishtina zyrtare një synimi të këtillë?
SABRI HAMITI
Të mos i pranojë zgjedhjet lokale serbe në Kosovë, sepse është shkelje e sovranitetit të Kosovës.
RADIO EVROPA E LIRË
Flasim pak edhe për zhvillimet brenda Lidhjes Demokratike të Kosovës dhe kuvendin e punës që keni zhvilluar. Nga radhët e atyre që dolën të pakënaqur me punimet e këtij kuvendi, dolën edhe akuzat për tendenca hakmarrjeje ndaj disa personaliteteve të subjektit tuaj...
SABRI HAMITI
Pyetja juaja është e zhargonit, ta quaj, të përditshmërisë prishtinase për çështjet politike. Unë do të flas pak më ndryshe. Në LDK bisedohet më së shumti dhe për LDK-në bisedohet më së shumti dhe kjo ka dy decenie që zgjat. Kjo është në të mirë të kësaj partie - unë besoj edhe të politikës në Kosovë. Kësaj radhe ne kemi pasur një bisedim me anëtarësi, me struktura rreth një vit për atë që quhet profilizim partie për ndërtimin e dy dokumenteve themelore të saj, që është programi dhe statuti.
Një program, i cili rimerr pikat fundamentale të programit tradicional të LDK-së, një partie të qendrës së djathtë dhe mbindërton në të argumente dhe kërkesa e qëllime të LDK-së sot dhe nesër, gjithnjë në pëlqim me programet e partive të djathta evropiane, parti e djathtë popullore evropiane dhe në marrëveshje me ta ku do të asocohemi sivjet.
Pra, unë mendoj që ky është një zhvillim normal i brendshëm politik dhe këto dokumente, ju sjell në vëmendje, janë votuar dhe janë diskutuar në të gjitha nivelet dhe, në fund, në konventë, janë votuar pa asnjë votë kundër dhe këtu nuk di se çka të bisedohet më tutje.
Çfarë hakmarrje është nëse krijon konturat e një programi të sistemuar të një orientimi politik për një qëllim politik, që më në fund ka edhe qëllimin e përparimit shoqëror të një vendi?!
Është punë tjetër në çdo parti që pretendon reformimin, se kësaj, me gjuhën e përditshme, i thonë reforma. Aty ku ka reforma, ka ndryshime. Ndryshime, qoftë edhe në organizim - këtu kanë ndodhur ndryshime të mëdha në organizim, se një hallkë e përfaqësimit ka rënë, është bartur shumë afër anëtarësisë LDK-ja, do të thotë, prej tri hallkave përfaqësuese, tash janë vetëm dy.
E dyta, është precizuar programi dhe statuti dhe janë ndërtuar rregullat. Partitë politike, në të vërtetë janë organizime vullnetare që e pranojnë një program, po ata janë individë dhe ata individë duhet t’ju përmbahen disa rregullave. Mua më duket se nga pak është keqkuptuar ajo që thuhet se për LDK-në është derë e hapur, është derë hapur është e vërtetë, por kur hyn brenda i ka do rregulla të sjelljes.
Përndryshe, atëherë ne kemi interpretimin e partive politike sikur pelegrinazh, ta quaj unë figurativisht, politik lëvizje këndej-andej, lëvizjet janë të lira. Shkurt, unë nuk shoh problem assesi - individualisht perceptimi individual për problemet është krejt çështje tjetër, po në organizim ekzistojnë përgjegjësit dhe rregullat e lojës.
RADIO EVROPA E LIRË
LDK, së fundi ka premtuar se nëse fiton zgjedhjet dhe merr qeverisjen, do të ndërrojë flamurin dhe himnin. Por, partia juaj ka votuar për këtë flamur dhe himn që Kosova sot ka. Është çështje fushate kjo që keni propozuar apo vërtet mendoni se mund të bëni një ndryshim të këtillë?
SABRI HAMITI
Jo, jo do ta ndryshojë. Është interpretuar gabim. LDK-ja e ka propozim permanent të një himni dhe të një flamuri për Kosovën. Ju e dini kjo nuk është gjë e re, është një propozim i presidenti Ibrahim Rugova. Tash do ta ndërrojë, s’mund ta ndërrojë askush në rast se qytetarët nuk e duan atë.
Instrumentet për t’i testuar qytetarët a e duan një shenjë nacionale ekzistojnë, o dy të tretat e Kuvendit, o referendumi.
LDK-ja nuk mund të provojë kurrfarë aventure përtej këtyre rregullave demokratike. Po, pse LDK-ja insiston që e ka një propozim të mirë për Kosovën, kjo nuk është punë propagande, por është konsistentë. Kjo nuk është temë që ka dalë sot, kjo është temë e vjetër.
Dhe, unë po ju them se këtu ka qenë një moskuptim dhe tash në diskutimin e shenjave nacionale, ato (shenjat) nacionale ose janë me shenja historike ose arbitrare. Këto shenja që kemi tash janë shenja arbitrare.
Ajo që ka propozuar Rugova ka shenja historike. Atëherë është kundërshtuar duke i thënë se po ndërton flamur binjak për ta mënjanuar flamurin kuq e zi. Rugova e dinte dhe LDK-ja e di edhe sot që një shtet duhet të ketë shenjen e vet nacionale përfaqësuese.
Në këtë rast është parë që duhet një shenjë dhe që është bërë një zgjidhje arbitrare. Pra, diskutimi i hapur është esencial, nuk është për të përmbysur diçka, për të marrë diçka - për të gjetur më të mirën që merr sensibilitetet dhe përfaqëson sensibilitetet e një vendi. Më në fund shenjat nacionale kanë këtë kuptim - që të përfaqësojnë sa më shumë dëshirat, identifikimin emocional edhe shpirtëror e historik të një ambienti.
