Qëndrimet kushtëzuese të kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, dhe të presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në lidhje me Asociacionin e komunave me shumicë serbe në Kosovë janë për konsum të brendshëm, thonë njohës të çështjeve politike.
Sipas tyre, ata nuk do ta refuzojnë takimin në Bruksel, në rast se ftohen për një të tillë.
Shefi i politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell, i cili ndërmjetëson dialogun për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi, ka thënë më 9 shkurt se, së shpejti, do të thirret një takim mes Kurtit e Vuçiqit për të diskutuar planin evropian për raportet e ardhshme Kosovë-Serbi.
Po atë ditë, Vuçiq ka thënë se do të shkojë në Bruksel kur Prishtina ta formojë Asociacionin e komunave me shumicë serbe.
Për Qeverinë e Kosovës, kjo është “përpjekje e Serbisë për t’iu shmangur diskutimeve për planin evropian”.
Në një deklaratë me shkrim dërguar Radios Evropa e Lirë, nga Qeveria thanë se presin që takimet e radhës në Bruksel, kurdo që të mbahen, “të jenë mundësi e mirë për të adresuar çështje në kuadër të propozimit evropian”.
Ata thanë se janë të gatshëm për “takime të nivelit të lartë politik, me agjendë të qartë paraprake” dhe me qëllim të diskutimeve “për marrëveshje ligjërisht dhe ndërkombëtarisht të obligueshme për normalizimin e plotë të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë”.
Kurti ka thënë më herët se themelimi i Asociacionit të komunave me shumicë serbe nuk është prioritet për të, ndonëse, më 2 shkurt, ka paraqitur disa kushte për formimin e tij.
Sipas një burimi të BE-së, qëndrimet kushtëzuese të Prishtinës dhe Beogradit “krijojnë pengesën më të madhe për caktimin e datës së takimit” në Bruksel.
“Mbajtja e rundit të ardhshëm të bisedimeve varet nëse liderët nga Prishtina dhe Beogradi pajtohen për datën e agjendës së parë”, ka thënë ky burim për Radion Evropa e Lirë, por pa ofruar detaje të tjera.
Paçarizi: Deklaratat për konsum të brendshëm
Rrahman Paçarizi, profesor në Departamentin e Gazetarisë në Universitetin e Prishtinës, thotë se deklaratat e Kurtit dhe Vuçiqit i shërbejnë vetëm publikut të tyre.
“Këto deklarata po vazhdojnë të sillen në opinion sa për t’i përforcuar, jo pozitat negociuese të dy kryenegociatorëve, por pozitat e brendshme në vendet respektive”, thotë Paçarizi për Radion Evropa e Lirë.
Sipas tij, palët kanë punuar tashmë në propozimin që u ka ofruar BE-ja për normalizimin e marrëdhënieve.
Propozimi “është tashmë thuajse krejtësisht i dakorduar”, thotë Paçarizi.
BE-ja i ka ofruar Kosovës dhe Serbisë një propozim për normalizimin e marrëdhënieve në fund të verës, i cili është përditësuar pastaj në muajin dhjetor.
Përmbajtja e tij nuk është bërë publike, por është konsideruar nga zyrtarët evropianë si rrugë drejt arritjes së një marrëveshjeje përfundimtare mes Prishtinës dhe Beogradit.
Kurti e ka pranuar këtë propozim, ndërsa Vuçiq ka thënë se është i gatshëm të punojë në zbatimin e tij.
Gogiq: Propozimi evropian, i papranueshëm për palët
Por, sipas politologut Ognjen Gogiq nga Mitrovica e Veriut, deklaratat kushtëzuese të Kurtit dhe Vuçiqit janë në funksion të përforcimit të pozicioneve të tyre negociuese, por edhe përgatitje e terrenit që ta fajësojnë njëra-tjetrën për ngecjen e bisedimeve.
Gogiq thotë se Kurti dhe Vuçiq, do ta shfrytëzojnë çështjen e Asociacionit për ta shmangur propozimin e Bashkimit Evropian për normalizimin e marrëdhënieve.
“Unë mendoj se ata do të jenë të interesuar që të shkojnë në Bruksel, për ta bërë pikërisht këtë. Pra, të thonë se bisedimet nuk sollën rezultat për fajin e tjetrit. Unë konsideroj se ky propozim evropian nuk është i pranueshëm as për Beogradin dhe as për Prishtinën. Për Beogradin nuk është i pranueshëm për shkak se - sipas mendimit të Beogradit – ai i jep shumë [palës së Kosovës], ndërsa për Prishtinën është i papranueshëm për shkak se për të ofron pak. Kështu që të dy [Kurti dhe Vuçiq] do të kërkojnë mënyra që bisedimet të pengohen”, thotë Gogiq për Radion Evropa e Lirë.
Çfarë parasheh Asociacioni?
Asociacioni i komunave me shumicë serbe parashikohet që të mbledhë rreth vetes dhjetë komuna në Kosovë të banuara me shumicë serbe: Mitrovicë e Veriut, Kllokot, Partesh, Ranillug, Graçanicë, Zveçan, Zubin Potok, Novobërdë, Leposaviq dhe Shtërpcë.
Sipas marrëveshjeve, Asociacioni ka për qëllim të përfaqësojë interesat kolektive të këtyre komunave, veçmas në fushën e arsimit, shëndetësisë, planifikimit urban dhe rural si dhe të ekonomisë.
Marrëveshja e vitit 2013 për Asociacionin thekson se ai do të krijohet me statut dhe strukturat e tij, mbi bazën e statutit të Asociacionit të komunave të Kosovës.
Po ashtu thuhet se Asociacioni do të ushtrojë edhe përgjegjësi të tjera shtesë, varësisht se si delegohen nga autoritetet qendrore dhe që do të ketë një rol përfaqësimi tek autoritetet qendrore.
Sipas marrëveshjes së vitit 2015 për parimet për krijimin e Asociacionit, objektivat kryesorë të Asociacionit janë: ushtron vështrimin e plotë për zhvillimin e ekonomisë lokale; ushtron vështrimin e plotë në fushën e arsimit; ushtron vështrimin e plotë për përmirësimin e shëndetësisë lokale primare e sekondare dhe përkujdesjen sociale; ushtron vështrimin e plotë për koordinimin e planifikimit urban dhe rural; aprovon masa për përmirësimin e kushteve lokale të jetesës për të kthyerit në Kosovë; zhvillon, koordinon, lehtëson aktivitete hulumtuese dhe zhvillimore; promovon, shpërndan, dhe avokon për çështjet me interes të përbashkët të anëtarëve të tij dhe i përfaqëson ata përfshirë tek autoritetet qendrore; vendos marrëdhënie dhe hyn në marrëveshje bashkëpunimi me asociacionet tjera të komunave, vendore dhe ndërkombëtare, etj.
“Përpëlitje deri sa të vijë momenti”
Paçarizi thotë se mospajtimet e deklaruara nga palët, lidhur me çështjen e Asociacionit, nuk do të mund të shfrytëzohen si pretekst për të minuar një marrëveshje eventuale, që mund të dalë nga propozimi i Bashkimit Evropian.
Ai thotë se Kosova dhe Serbia nuk janë në pozitë që ta kundërshtojnë procesin në finalen e tij, sepse pala që do ta kundërshtojë, do të ndëshkohet nga ndërmjetësuesit ndërkombëtarë.
“Thjesht, do të përpëliten derisa të vijë momenti. Momenti do të vijë shpejt, sepse duhet pasur parasysh që marrëveshja apo plani evropian nuk mund të zbatohet pa e stabilizuar situatën në veri [të Kosovës]”, thotë Paçarizi.
“Kosova rrezikon të bjerë në kurthin e Serbisë”
Por, Gogiq thotë se ekzistojnë sinjale mjaft reale se propozimi i Bashkimit Evropian dhe diskutimi i palëve për të, mund të dështojnë.
Sipas tij, Beogradi, pikërisht përmes çështjes së Asociacionit, do ta bëjë Prishtinën të duket fajtore në sytë e Bashkimit Evropian dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Ai thotë se Beogradi tashmë ka arritur që për kushtin e tij, që Asociacioni të formohet para bisedimeve për propozimin evropian, ta ketë mbështetjen e BE-së dhe SHBA-së, të cilat po i bëjnë trysni Kosovës në këtë drejtim.
“Unë konsideroj se të gjithëve do t’iu kalojë pa diktuar obstruksioni i Beogradit, i cili, asgjë më pak se Prishtina, nuk e dëshiron formimin e Asociacionit. Pra, Beogradi fare nuk e dëshiron formimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe dhe do të bëjë gjithçka që kjo të mos ndodhë. Edhe nëse kryeministri Kurti do të bënte lëshime dhe do ta ndryshonte pak qëndrimin e tij, Beogradi nuk do të kënaqej me këtë. Serbët nga Kosova dhe Beogradi do të thoshin se kjo nuk është ajo që duan... Në këtë pikë do të ndërpriteshin bisedimet”, thotë Gogiq.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tash e disa muaj është përballur me presionin e rritur nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimi Evropian për formimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe.
Ky asociacion është pjesë e një marrëveshjeje që Kosova dhe Serbia kanë arritur në vitin 2013, por ajo nuk është zbatuar asnjëherë.
Kurti, vazhdimisht, ka theksuar se Asociacioni njëetnik nuk mund të formohet dhe një prej kushteve të tij është që ai “duhet ta ndërrojë emrin” dhe “të mos bartë asnjë pushtet publik apo ekzekutiv”.
Serbia kërkon që Asociacioni të ketë kompetenca ekzekutive.
