Pse reforma e re gjyqësore në Izrael po shkakton trazira?

Reuters

Parlamenti i Izraelit këtë javë ka ratifikuar legjislacionin e ri, i cili ia heq disa kompetenca Gjykatës Supreme, pavarësisht protestave masive dhe mospajtimeve të SHBA-së.

Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu, thotë se ndryshimet janë të nevojshme për të frenuar një gjykatë mbi-ndërhyrëse, por kritikët e akuzojnë atë për autoritarizëm.

Këto janë detajet lidhur me krizën:

'Klauzola e arsyeshmërisë'

Legjislacioni i ri është një amendament që heq një, por jo të gjitha, mjetet që ka Gjykata Supreme për të shfuqizuar vendimet e Qeverisë izraelite dhe të ministrave.

Deri më tani, nëse gjykata e konsideronte një vendim ekzekutiv “të paarsyeshëm”, mund ta anulonte atë. Pasi projektligji të hyjë në fuqi, gjyqtarët nuk do të jenë më në gjendje ta bëjnë këtë, megjithëse ata ende do të mund të vendosin kundër qeverisë bazuar në baza të tjera ligjore.

Çfarë do të ndryshojë tani?

Në afat të afërt, ndoshta shumë pak. Ekspertët e ligjit dhe këshilltarët ligjorë të qeverisë dhe parlamentit, megjithatë, kanë paralajmëruar se do t'i hapë derën korrupsionit sepse e bën më të lehtë për qeverinë në tërësi ose për ministrat individualisht të punësojnë dhe pushojnë zyrtarët për arsye të mundshme të gabuara.

SHIKONI EDHE: Izraeli përgatitet për trazira shkaku i reformave përçarëse në gjyqësor

Kritikët kanë frikë se do të komprometojë personat që ndihmojnë në mbajtjen e qeverisë nën kontroll. Ata theksojnë se nëpunësit civilë si avokati i përgjithshëm ose këshilltarët ligjorë të ministrisë mund të zëvendësohen më lehtë me njerëz “të dëgjueshëm”.

Qeveria thotë se nuk ka planifikime të tilla. Ndryshimi, sipas saj, do të lehtësojë qeverisjen dhe do ta bëjë më të lehtë për zyrtarët e zgjedhur në mënyrë demokratike që të ndjekin politikën e tyre.

Abuzimet e pushtetit?

Kritikët paralajmërojnë gjithashtu se, përfundimisht, duke e ditur se masat e tyre nuk mund të sfidohen më për të mos qenë brenda kufijve të arsyes, ministrat mund të mos i shqyrtojnë me kujdes politikat e tyre sa duhet për t'u mbrojtur nga padrejtësia.

Në terma afatgjatë, një gjyqësor më i dobët mund të jetë i keq për biznesin dhe të dëmtojë mbrojtjen ligjore të Izraelit jashtë vendit. Por kjo do të varet gjithashtu nga - dhe si - do të bëhen ndryshime të mëtejshme gjyqësore.

Frika për demokracinë

Në Izrael ka zhurmë për miratimin e ligjit, sepse shumë kanë frikë se ky është vetëm hapi i parë në një shpat të rrëshqitshëm që rrezikon demokracinë.

Një pamje nga lart tregon protestuesit pas votimit të ndryshimeve në Parlamentin izraelit.

Qeveria, e cila përfshin parti fetare dhe nacionaliste, njoftoi për një paketë të tërë legjislacioni në janar që synon të reformojë gjyqësorin dhe disa nga ministrat e tij të linjës së ashpër duan të vazhdojnë me ndryshime më gjithëpërfshirëse, pavarësisht protestave.

“Klauzola e arsyeshmërisë” u shty para në parlament brenda një muaji.

Shpejtësia, me të cilën u bë ky ndryshim në themelet kushtetuese të Izraelit dhe fakti që ai u bë përballë kundërshtimeve të ashpra në parlament dhe në rrugë, ka nxitur alarm të mëtejshëm.

Themelet demokratike të Izraelit janë relativisht të brishta. Ai nuk ka Kushtetutë, në Knesset (Parlamenti i Izraelit) qeveria ka një shumicë 64-56, dhe zyra e presidentit është kryesisht ceremoniale. Pra, Gjykata Supreme shihet si vendimtare për mbrojtjen e të drejtave civile dhe sundimit të ligjit.

Përleshje ndërmjet protestuesve dhe policisë jashtë ndërtesës së Parlamentit të Izraelit, 24 korrik 2023.

Hapat e ardhshëm

Netanyahu ka thënë se një pjesë e paketës ligjore është hequr përgjithmonë, por se ai ende dëshiron të ndryshojë mënyrën e përzgjedhjes së gjyqtarëve. Pyetja e madhe është nëse ndonjë ndryshim i mëtejshëm do të bëhet me një konsensus të gjerë, siç kërkohet nga presidenti i SHBA-së, Joe Biden.

Netanyahu ka caktuar nëntorin si një datë të synuar për të rënë dakord për ndryshimet gjyqësore me partitë opozitare, por nuk ka asnjë garanci që një gjë e tillë do të ndodhë. Nëse ndodh, atëherë ka të ngjarë të jetë rrugë e gjatë drejt qetësimit të aleatëve perëndimorë të Izraelit dhe sigurimit të investitorëve të huaj dhe agjencive ndërkombëtare të kreditimit, të trembur nga fushata e qeverisë.

Kjo, gjithashtu, do t'u jepte izraelitëve një lehtësim shumë të dëshiruar nga një prej krizave të tyre më të këqija të brendshme në dekada.

Gjyqi i Netanyahut

Netanyahu po argumenton pafajësinë e tij në një gjyq të gjatë për korrupsion. Kritikët e tij kanë frikë se ai do të përpiqet të përdorë ndryshimet në sistemin gjyqësor për të anuluar çështjen e tij ose për të ndikuar në rezultatin e tij.

Netanyahu ka mohuar fuqimisht çdo lidhje mes gjyqit të tij dhe një rishikimi që ai thotë se do t'i shërbejë vetëm demokracisë së Izraelit. Ai ka premtuar se gjyqësori izraelit do të mbetet i fortë dhe i pavarur dhe se asnjë dëm nuk do të ketë për të drejtat civile.