Kuvendi i Malit të Zi, mëngjesin e 31 tetorit zgjodhi Qeverinë e kryeministrit Millojko Spajiq, pas seancës plenare që zgjati tërë natën.
Qeveria mori mbështetjen e 46 deputetëve nga partia e Spajiqit, Lëvizja Evropa Tani, nga partia pro-ruse Fronti Demokratik që është shpërbërë së fundi, Demokratët, Partia Popullore Socialiste dhe partitë shqiptare.
Të gjitha këto parti do të udhëheqin ministri në Qeverinë e re, përveç partisë Fronti Demokratik, subjekt që sipas marrëveshjes me Spajiqin, do të hyjë në Qeveri pas një viti. Ekzekutivi do të ketë 18 ministri dhe pesë zëvendëskryeministra.
Për zgjedhjen e Qeverisë, 19 deputetë opozitarë votuan kundër, një abstenoi dhe pesë deputetë munguan në seancë gjatë votimit.
Qeveria e re e Malit të Zi i jep fund udhëheqjes së ekzekutivit me mandat teknik të Dritan Abazoviqit, Qeveria e së cilit u rrëzua përmes një mocioni të mosbesimit në gusht të vitit 2022.
Gjatë adresimit para deputetëve, Spajiq tha se “anëtarësimi i plotë” në Bashkimi Evropian, përmirësimi i lidhjeve rajonale dhe marrja e një roli më aktiv në organizatat multilaterale do të jenë katër prioritetet kryesore të ekzekutivit të tij.
Koalicioni i qendrës Evropa Tani fitoi zgjedhjet e parakohshme parlamentare të mbajtura në qershor, por nuk arriti të fitonte mjaftueshëm sa të krijonte vetë Qeverinë.
Votimi i Qeverisë së Malit të Zi vjen pasi aleanca pro-serbe dhe pro-ruse Për një Mal të Zi më të mirë, që udhëhiqet nga Andrija Mandiq, u pajtua të mbështeste zgjedhjen e Spajiqit, në këmbim që Mandiq të zgjidhej kryetar i Parlamentit.
Lexoni edhe këtë: Mijëra njerëz protestojnë në Podgoricë kundër kryetarit të ri të Kuvendit të Malit të ZiGjatë fushatës zgjedhore, Mandiq ka bërë thirrje për raporte më të ngushta me Rusinë, ka kritikuar anëtarësimin e Malit të Zi në NATO dhe ka folur kundër referendumit të vitit 2006 që çoi në shkëputjen e shtetit nga Serbia.
Pasi u zgjodh kryeparlamentar, Mandiq u zotua për punë drejt tejkalimit të ndasive. Kritikët thanë thënë se zgjedhja e tij në postin e kryeparlamentarit do të pengojë ambiciet e shtetit për anëtarësim në BE.
Lexoni edhe këtë: Mandiq zgjidhet kryetar i ri i Parlamentit të Malit të ZiSeanca gjatë natës
Një prej arsyeve që seanca për votimin e Qeverisë u mbajt gjatë natës – që është një praktikë e pazakonshme – ishte që Qeveria të mund të zgjidhej në mëngjesin e 31 tetorit, dhe të mund të mbante mbledhjen e parë për të vendosur për shtyrjen e regjistrimit të popullsisë.
Regjistrimi i popullsisë ishte planifikuar që të niste më 1 nëntor, por opozita ka kërcënuar me bojkot dhe ka kërkuar që të shtyhet për gjashtë muaj.
Spajiq njoftoi se Qeveria e tij do ta shtyjë regjistrimin për një muaj.
Debati parlamentar nisi pak pas mesnatës dhe fillimisht Spajiq refuzoi të paraqiste programin qeverisës.
Pasi njoftoi shkurtimisht për përbërjen e Qeverisë, disa deputetë opozitarë e kritikuan atë duke thënë se kjo ishte një përqeshje e Parlamentit dhe shkelje e Kushtetutës, ku thuhet se është obligative që të prezantohet programi.
Deputeti i Partisë Demokratike të Socialistëve në opozitë, Andrija Nikoliq tha se kjo ishte një mënyrë e keqe për fillimin e mandatit si kryeministër.
“Ju keni shkelur Kushtetutën, ligjin dhe treguat ambiciet për të zgjedhur Qeverinë në orët e para të mëngjesit. Ne kemi ardhur për të diskutuar për ekspozenë programit dhe ju nuk e lexuat atë”.
Spajiq u tha deputetëve opozitarë tha se vendimi për të votuar Qeverinë në mëngjes është që të plotësojë kërkesën e tyre për të shtyrë regjistrimin e popullsisë.
“Qëllimi im ishte i qartë. Ekspozeja ka qenë publike tash e disa ditë, kushdo që ka dashur ta lexonte, ka mundur ta bënte. Ne e kemi publikuar në rrjetet sociale”, tha ai.
Pothuajse shumica e debatit u përqendruan në zgjedhjen e Mandiqit në postin e kryeparlamentarit.
Përplasjet Abazoviq-Spajiq
Gjatë debatit pati përplasje mes dy kryeministrave. Ish-kryeministri Dritan Abazoviq tha se Qeveria e tij kori rezultate të shkëlqyera pavarësisht njoftimeve se Raporti i Progresit i Komisionit Evropian mund të jetë negativ.
“KE-ja mund të thotë çfarë të dojë, por kurrë nuk ka pasur sinkronizim më të madh dhe më të mirë në Mal të Zi sesa në vitin e fundit”.
Lexoni edhe këtë: PE fton Malin e Zi të tejkalojë tensionet politike dhe të përparojë drejt BE-sëPër të mbështetur këtë qëndrim, ai tha se Qeveria e tij po e lë mandatin me 200 milionë euro buxhet, duke e akuzuar Spajiqin se po planifikon të marrë borxhe të mëdha në KE.
“Plani juaj është që menjëherë të merrni borxh të madh. Më lejoni t’ua shpjegoj: një miliard dollar, një për qind e tarifës nënkupton se keni 10 milionë. Vetëm këtë herë mos i lini paratë të shkojnë përmes Beogradit, sepse ndoshta dikush atje, për shkak të rrethanave politike, mund t’iu tradhtojë”.
Spanjiq tha se deklaratat e Abazoviqit janë të pavërteta.
“Ju thoni se keni lënë 200 milionë. Për çfarë 200 milionë e keni fjalën? Mjaft bëtë shaka, ju nuk e keni idenë. Ju nuk keni bërë asnjë projekt”, tha Spajiq.
Abazoviq tha se premtimet e Spajiqit ishin një mashtrim i madh.
“Ju nuk mund ta drejtoni shtetin si një kompani private. Kur hyni në borxhe, jepni dorëheqje dhe largohuni”.
Programi Evropa Tani 2 është vazhdim i programit me emër të njëjtë, që hoqi pagesat e kontributeve shëndetësore të punonjësve të Malit të Zi nga janari i vitit 2022 dhe paratë u transferuan në paga neto. Sipas programit, e njëjta gjë do të bëhet edhe me fondin pensional.
Spanjiq dhe Jakov Millatoviq – presidenti i Malit të Zi – dizajnuan këto programe kur ishin ministra të Qeverisë së parë të Partisë Demokratike të Socialistëve e cila u rrëzua në gusht të vitit 2020.
Ndryshe, Mali i Zi i është bashkuar NATO-s më 2007 dhe po punon drejt anëtarësimit në BE. Podgorica që nga viti 2002 përdor euron si monedhë, edhe pse shteti nuk është pjesë e eurozonës.
Pas nisjes së pushtimit rus të Ukrainës në shkurt të vitit 2022, Mali i Zi iu bashkua sanksioneve të BE-së kundër Moskës, duke dëbuar disa diplomatë rusë dhe duke i ofruar ndihmë Kievit.
Moska e ka futur Malin e Zi në listën e “shteteve jomiqësore”.
Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, pritet të takohet me Spajiqin më 31 tetor në Podgoricë.