Nënshkrimi në gjuhën maqedonase i marrëveshjes mes agjencisë evropiane për kontrollimin e kufijve, Frontex, nga Qeveria e Maqedonisë së Veriut është vlerësuar si dëshmi se gjuha maqedonase është e garantuar me Marrëveshjen me Bullgarinë për zhbllokimin e integrimit evropian.
Shkupi dhe Sofja më 17 korrik nënshkruan një protokoll për kapërcimin e dallimeve për të kaluarën historike mes dy vendeve, ndërsa besojnë se kanë zgjidhur edhe çështjet që kanë të bëjnë me gjuhën dhe identitetin maqedonas.
Kjo marrëveshje që kishte për bazë një propozim të Francës e që ishte mbështetur edhe nga BE-ja, bëri që Sofja të hiqte veton ndaj Maqedonisë së Veriut për nisjen e bisedimeve të anëtarësimit evropian.
Çka përmban propozimi francez?
Propozimi francez përbëhet nga shtatë pika. Pjesa që ka nxitur më së shumti debat është çështja e gjuhës dhe e kaluara historike, e cila është pjesë e Marrëveshjes për fqinjësi të mirë me Bullgarinë dhe si e tillë, kjo marrëveshje është e përfshirë dhe në propozimin francez.
Në pikën e tretë theksohet se, “Në rrugën e Maqedonisë së Veriut drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian, Këshilli rikujton rëndësinë e arritjes së rezultateve të prekshme dhe zbatimit me mirëbesim të marrëveshjeve dypalëshe, përfshirë Marrëveshjen e Prespës me Greqinë dhe Traktatin (marrëveshjen) për fqinjësi të mirë me Bullgarinë”.
Në propozimin francez gjuha maqedonase definohet si e tillë, pra gjuhë maqedonase pa sqarime plotësuese apo fusnotë, ndërkohë që apostrofohet se BE-ja do t’i notojë deklaratat e dy shteteve, Maqedonisë së Veriut dhe Bullgarisë, në raport me gjuhën.
Në pikën e katërt të propozimit francez, krahas detyrimit për realizimin e reformave, theksohet se, “Këshilli në këtë drejtim mirëpret synimin e Maqedonisë së Veriut të nisë dhe të arrijë si çështje me prioritet ndryshimet kushtetuese, me qëllim përfshirjen në Kushtetutë të qytetarëve që jetojnë brenda kufijve të shtetit dhe që janë pjesë e njerëzve të tjerë, si bullgarët”.
Përmes propozimit francez synohet tejkalimi i dallimeve që ka Maqedonia e Veriut me Bullgarinë dhe zhbllokimi i fillimit të bisedimeve për anëtarësim në familjen evropiane.
Kryeministri Dimitar Kovaçevski pas takimit me presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, më 26 tetor në Shkup, tha se marrëveshja me agjencinë Frontex e nënshkruar në gjuhën maqedonase është dëshmi, sipas tij, se marrëveshja me Bullgarinë ishte më e mira e mundshme për të ardhmen evropiane të Maqedonisë së Veriut.
“Nënshkrimi i marrëveshjes me Frontex-in është i pari mes Maqedonisë së Veriut dhe BE-së, që nënshkruhet në gjuhën maqedonase pas nisjes së bisedimeve për anëtarësim në BE. Marrëveshja u nënshkrua në gjuhën e pastër maqedonase, pa shtesa apo fusnota, pra si gjuhë e barabartë me të gjitha gjuhët tjera të Bashkimit Evropian. Ky ishte një premtim që e kisha dhënë dhe që arritëm ta realizojmë”, deklaroi Kovaçevski, duke hedhur poshtë akuzat e opozitës se me marrëveshjen me Bullgarinë janë rrënuar pozitat shtetëror e kombëtare maqedonase.
“Ranë poshtë të gjitha gënjeshtrat ndërsa qytetarët sikur edhe shumë herë më parë, vërtetuan se kush është partner i besueshëm që do t’i udhëheqë në rrugën e vërtetë drejt Bashkimit Evropian dhe kush ushqehet me gënjeshtra e manipulime që të përhap frikë dhe pasiguri duke rrënuar besimin në institucionet e vendit dhe të BE-së”, tha Kovaçevski.
SHIKONI EDHE:
Ndryshimet kushtetuese mbajnë peng skenën politikePolitika maqedonase mbetet e përçarë në procesin integrues Kovaçevski: Maqedonia e Veriut në BE deri më 2030
Por, kryetari i VMRO DPMNE-së, Hristijan Mickoski, tha më 27 tetor se “pretendimet e qeverisë synojnë mashtrimin e opinionit”, pasi sipas tij, marrëveshje të tilla janë nënshkruar edhe më herët dhe se nuk duhet të hapet debati për gjuhën maqedonase, e cila sipas kreut të opozitës maqedonase, ka të zgjidhur statusin e saj që nga periudha e ish-Jugosllavisë.
“Është një nga qindra marrëveshjet që janë nënshkruar në këtë formë në të kaluarën. Gjuha maqedonase është e drejtë e natyrshme. Gjuha maqedonase së bashku me gjuhën serbokroate dhe sllovene qysh nga koha e ish-Jugosllavisë ishte e njohur ndërkombëtarisht, edhe nga Kombet e Bashkuara, gjuha maqedonase është e kodifikuar në vitin 1977".
"Mendoj se sa më shumë që e hapim këtë temë, aq më keq do të jetë për ne pasi është një çështjet e mbyllur për të cilën nuk duhet të ketë debate”, tha Mickoski. Ai shprehu indinjatë ndaj zyrtarëve, të cilët, sipas tij, nuk reagojnë në rastet kur përfaqësues të lartë të BE-së, përfshirë edhe presidenten Ursula von der Leyen, maqedonasit dhe gjuhën maqedonase i quajnë si maqedono-verior.
Ndërkohë, përveç marrëveshjes me agjencinë evropiane për kontrollimin e kufijve, Frontex, kryetarja e Komisionit Evropian, Ursuela von der Leyen në takimet me zyrtarët maqedonas ka biseduar edhe për nevojën e ndryshimeve kushtetuese, për përfshirjen e pakicën bullgare në të, si detyrim që del nga marrëveshja me Bullgarinë.
SHIKONI EDHE: Shkupi nuk pret ndryshim në politikën e jashtme të SofjesKryeministri Kovaçevski shprehu besimin se edhe ky detyrim do të përmbushet ndërsa një ditë më herët kishte theksuar nevojën që të bisedojë me partitë politike për sigurimin e një mbështetjeje sa më të gjerë për ndryshimin e aktit më të lartë juridik në vend.
Por, kreu i opozitës, Hristijan Mickoski, tha se partia e tij VMRO DPMNE nuk i jep mbështetje ndryshimeve, që duhet të miratohen me dy të tretat e votave në Kuvend pasi marrëveshjen me Bullgarinë vazhdon ta konsiderojë të dëmshme për palën maqedonase.