Përpjekjet që të destabilizohen marrëdhëniet ndëretnike në Maqedoninë e Veriut ndodhin gjithmonë kur kjo i nevojitet një partie, thonë analistët politikë për Radion Evropa e Lirë, pas një serie incidentesh që ndodhën ditëve të fundit.
Më 28 nëntor, në festimin e Ditës së Flamurit Shqiptar, në vende të ndryshme në Maqedoninë e Veriut u përdhos flamuri shqiptar dhe ai maqedonas. Lidhur me këtë policia arrestoi 17 persona.
“Jemi një shoqëri ku qartë luhet me ndjenjat e përkatësisë etnike. Edhe pse duket se beteja është se kush është shqiptari më i madh mes shqiptarëve, ashiqare, ngjarjet kanë pasoja në shoqërinë më të gjerë. Kur kryhen akte të dhunshme, është thelbësore që institucionet të bëjnë punën e tyre, pra të veprojnë shpejt, paanshëm dhe në mënyrë jo selektive”, thotë për Radio Evropa e Lirë analisti politik Aleksandar Krzhalovski.
Rasti i djegies së veturave dhe një objekti biznesi në Kumanovë mëngjesin e 2 dhjetorit, nga të cilat njëra është e prokurorit publik Xhelal Bajrami, ish-ministër i Punës dhe Politikës Sociale nga BDI-ja, tani në opozitë, dhe tjetra është e një këshilltari në Komunën e Kumanovës nga kjo parti, ndërlidhet me incidentet e përdhosjes së flamujve në Ditën e Flamurit.
Kush hedh benzinë në zjarr?
Partia opozitare nga blloku politik shqiptar, BDI, nuk mund të përjashtohet nga ngjarjet që mund t`i nxisin tensione ndëretnike, komentojnë analistët me të cilët bisedoi Radio Evropa e Lirë.
Për disa, fajin për këtë e ka pushteti, pasi bëri koalicion me grupimin VLEN nga blloku politik shqiptar. Por, analistë të tjerë fajin e hedhin mbi BDI-në sepse nuk mund të pajtohet me humbjen pas 20 vjetësh në pushtet.
Pas zgjedhjeve, VMRO-DPMNE si partner në pushtet ftoi koalicionin VLEN, ndërsa BDI-ja konsideronte se ajo ishte përfaqësuese legjitime e shqiptarëve. Kryeministri Mickoski tha se koalicioni VLEN me rezultatin prej 107.000 votash në zgjedhjet parlamentare, është partner i besueshëm në qeverinë e ardhshme dhe e dërgoi BDI-në në opozitë.
Marrëdhëniet ndëretnike përdoren kur autoritetet nuk mund t’i realizojnë politikat dhe rezultatet që kanë premtuar, thotë për Radion Evropa e Lirë Sefer Selimi, drejtor ekzekutiv i Democracy Lab.
“Qeveria aktuale po humb perspektivat për integrimin evropian dhe nuk arrin të realizojë ndryshimet kushtetuese. Prandaj është e interesuar ta mashtrojë publikun edhe me rrezikun e përkeqësimit të marrëdhënieve ndëretnike, si tema më e ndjeshme politike. Është përkeqësuar klima e përgjithshme dhe kjo, jo në relacionin maqedonas-shqiptarë, por në marrëdhëniet shteti-shqiptarët, sepse shqiptarët në institucione përballen me përjashtime nga puna”, deklaroi Selimi.
Ndërkohë, analisti politik dhe ish-ministri i Financave, aktualisht anëtar i Këshillit të Sigurisë i Presidencës maqedonase, Xhevdet Hajredini, përmes rrjetit social Facebook, dënoi përdhosjen e flamujve shtetëror gjatë festimit me rastin e 112- vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë.
“Nuk është shenjë trimërie të shkelësh me veturë flamurin e shtetit në të cilin jeton”, shkroi Hajredini.
Stefan Buçakovski, profesor në fushën e shkencave të sigurisë, vlerëson se ngjarjet në tërësi nuk kanë një komponent të organizuar klasik, por ai konsideron se këto ngjarje i përgjigjen një strukture të caktuar politike, në këtë rast BDI-së, që t`i shfrytëzojë për qëllime të veta. Sipas tij, edhe pse në publik ndihet tension, ai nuk mund të shndërrohet në konflikt, sepse "konfliktet janë kohë e kaluar".
"Një parti e caktuar politike, për të qëndruar në pushtet, përkatësisht për të fshehur aktivitete kriminale të lidhura me veprimtarinë shumëvjeçare, përpiqet ta bëjë këtë në çdo mënyrë. Ne në kriminalistikë vendosim versione. Njëri version është se edhe vetë mund të shkaktojë gjendje negative që do të ndikojnë në opinionin publik. Mendoj se ajo parti ka një sistem të mirë të përpunuar të ndikimit negativ politik mbi gjendjet për të ardhur përsëri në pushtet, dhe ky skenar i përshtatet", thotë Buçakovski.
Qeveria kërkon qetësi, opozita - takim liderësh dhe dorëheqje
Kryeministri Hristijan Mickoski dërgoi një mesazh për qytetarët për unitet dhe qetësi duke i porositur të mos bien pre e provokimeve.
Sipas Mickoskit, gjëra të tilla do të ndodhin edhe në të ardhmen, sepse, siç tha ai, "këta njerëz janë të frikësuar për milionat që kanë fituar në kurriz të popullit të thjeshtë dhe tani e dinë se po vjen koha për drejtësi".
"E di se ekziston një grup i izoluar politik, i cili këta pesë - gjashtë muaj e ka vështirë të mësohet të jetw në opozitë pas më se dy dekadash në pushtet. Por, ajo që i shqetëson ata është fakti që ndoshta drejtësia është e ngadaltë, por ngadalë po u afrohet. Do të ketë edhe përpjekje të tjera për përshkallëzim, për tensione ndëretnike, madje edhe kjo që ndodhi disa ditë më parë nga ana jonë u parandalua dhe u paralajmëruan të gjithë faktorët përkatës dhe partnerët tanë strategjikë", tha Mickoski pas incidenteve me flamujt më 28 nëntor.
Koalicioni i partive shqiptare VLEN, e dënoi përdhosjen e flamurit shtetëror maqedonas dhe e quajti aktin "të turpshëm dhe të papranueshëm".
"Pas festimit deri tani të paparë të 28 Nëntorit, ndërsa kënga dhe vallja shqiptare jehonin në të gjithë vendin, është e qartë se kjo atmosferë festive nuk u përgjigjej atyre, të cilëve iu prish komoditeti nëpër kolltukët e pushtetit. Në fund të ditës, u paraqitën këto qarqe, që dëshirojnë ta destabilizojnë shtetin. Jo pse e duan shtetin, por sepse u mungon pushteti", thanë nga koalicioni VLEN.
Ky koalicion gjithashtu njoftoi se janë siguruar fotografi që dëshmojnë se të rinjtë që dogjën flamurin shtetëror janë bashkëpunëtorë të afërt të ish-zëvendëskryeministrit nga BDI-ja, Artan Grubi. Grubi përgënjeshtroi lidhjen dhe paralajmëroi padi.
BDI-ja kërkoi dorëheqjen e menjëhershme dhe të parevokueshme të ministrit të Punëve të Brendshme, Pançe Toshkovski, dhe zëvendësit të tij, Astrit Iseni, për incidentet në Ditën e Flamurit. Nëse nuk ndodhin dorëheqjet, partia paralajmëroi interpelancë në Kuvend kundër tyre.
Pas incidentit në Kumanovë me djegien e makinave të ish-zyrtarëve të BDI-së, partia bëri thirrje për ndërhyrje të menjëhershme nga komuniteti ndërkombëtar për të ndaluar, sikurse kumtuan spiralen e rrezikshme të dhunës dhe urrejtjes që kërcënon paqen dhe stabilitetin në vend.
LSDM-ja, nga ana tjetër, bëri thirrje për një takim liderësh.
"Qytetarët duan t`i shohin politikanët së bashku në tryezë, të gjithë liderët e partive parlamentare, të gjithë së bashku të dërgojmë një mesazh ku do të themi se mbetemi një shtet i qëndrueshëm dhe se jemi të përkushtuar për paqen dhe bashkëjetesën", tha Sekretari i Përgjithshëm i LSDM-së, Aleksandar Dimitrijeviq, në një paraqitje televizive.
Sa u përket qëndrimeve të kryeministrit Mickoski, për destabilizimin e shtetit, Dimitrieviq tha se nuk duhet të hyhet në përallën e destabilizimit.
Pas zgjedhjeve parlamentare të majit të këtij viti, kur BDI-ja shprehu pakënaqësi me mospërfshirjen në qeverinë e udhëhequr nga VMRO DPMNE-ja, ajo paralajmëroi protesta në shtator, por deri më tani nuk i ka mbajtur.
- Ahmeti: Do ta mbrojmë legjitimitetin e votës së shqiptarëve
- Ahmeti : Qeverisja “monoetnike” VMRO-VLEN rrënon Marrëveshjen e Ohrit
- BDI humbi një deputet nga rivotimi, VLEN rrit numrin e mandateve në 14
Kryeministri Mickoski këtë verë njoftoi se ka informacione të marra nga disa kanale, se udhëheqësia e BDI-së do të ndërmarrë hapa drejt destabilizimit të shtetit për të mbrojtur kapitalin e krijuar në 20-22 vjetët e fundit.
Pas incidenteve të 28 nëntorit dhe atyre të së hënës në Kumanovë, të shoqëruara me retorikë të ashpër mes partive politike, krerët e bashkësive fetare në Maqedoninë e Veriut bënë thirrje për bashkëjetesë.
“Zoti ka dashur që ne të jetojmë në një shtet të përbashkët. Prandaj, ne, krerët e Kishës Ortodokse Maqedonase - Arqipeshkëvia e Ohrit, Bashkësisë Fetare Islame, Kishës Katolike, Kishës Evangjeliste Metodike dhe Bashkësisë Hebraike, u bëjmë thirrje të gjithë qytetarëve maqedonas që të mos bien pre e përpjekjeve të caktuara për të prishur bashkëjetesën, por të gjithë së bashku të vazhdojmë të ruajmë respektin për njëri-tjetrin për simbolet shtetërore të atdheut tonë dhe për simbolet e të gjitha bashkësive etnike në të”, thanë bashkësitë fetare.