Ndikimi i diplomacisë së Ditës D në gjeopolitikë
Trupat franceze duke zbarkuar nga një mjet fluturues amerikan që tregon një ulje amfibe në plazhin Omaha më 4 qershor para ceremonive për 80-vjetorin e Ditës D në Saint-Laurent-sur-Mer. Stërvitja u mbajt në një kohë kur presidenti francez, Emmanuel Macron, po shqyrton dërgimin e instruktorëve ushtarakë nga vendi i tij në Ukrainë.
Pallati Elysee njoftoi se Macron do të presë homologun e tij ukrainas, Volodymyr Zelensky, në Paris më 7 qershor.
Presidenti francez nuk e ka përjashtuar mundësinë e dërgimit të ushtarëve në Ukrainë, pavarësisht kundërshtimit nga vendet e tjera të NATO-s dhe kritikave të forta nga Moska, e cila ka paralajmëruar kundër një lëvizjeje të tillë, duke argumentuar se do të përshkallëzonte në mënyrë dramatike konfliktin.
Presidenti i SHBA-së, Joe Biden, përshëndet anëtarët e Gardës franceze të Nderit teksa mbërrin në aeroportin Paris-Orly më 5 qershor, para përkujtimit të Ditës D.
Biden do të takohet me presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky, gjatë ceremonive dhe pritet të mbajë një fjalim për mbrojtjen e demokracisë në Evropë.
Gjatë shënimit të 70-vjetorit më 2014, presidenti i zgjedhur i Ukrainës, Petro Poroshenko (djathtas), kalon pranë presidentit rus, Vladimir Putin, duke e shpërfillur praninë e tij mes tensioneve mbi aneksimin e paligjshëm të Krimesë nga Rusia, që kishte ndodhur tre muaj më parë.
Në një përpjekje për të zgjidhur krizën e shkaktuar nga separatistët e mbështetur nga Rusia në Ukrainën lindore dhe nga aneksimi i Krimesë nga Moska, presidenti i atëhershëm francez Francois Hollande kishte ftuar homologët e tij rusë dhe ukrainas, në një përpjekje për t'i ulur tensionet për konfliktin.
Presidenti rus, Vladimir Putin, gjatë takimit me kancelaren gjermane, Angela Merkel, në Normandi më 6 qershor të vitit 2014, në kuadër të ngjarjeve të mbajtura për të shënuar 70-vjetorin e Ditës D.
Gjatë përkujtimeve, liderët nga Rusia, Ukraina, Gjermania dhe Franca u takuan jozyrtarisht në një përpjekje për të zgjidhur luftën në rajonin e Donbasit të Ukrainës. Vërehej sidomos mungesa e grupit nga Shtetet e Bashkuara. Bisedimet çuan në krijimin e Protokollit të Minskut më vonë, po atë vit.
Pasi Rusia u përjashtua nga përkujtimet e 75-vjetorit të Ditës D, liderët e Ukrainës, Rusisë, Francës dhe Gjermanisë u mblodhën në takimin e Formatit të Normandisë në Paris më 9 dhjetor 2019, në një përpjekje të rëndësishme diplomatike që synonte adresimin e konfliktit në lindje të Ukrainës.
Pjesëmarrësit -- presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, presidenti francez Emmanuel Macron, presidenti rus, Vladimir Putin, dhe kancelarja gjermane, Angela Merkel -- u takuan me shpresë për të arritur një armëpushim të qëndrueshëm në Ukrainën lindore, pjesë të së cilës kishin qenë nën kontrollin e Rusisë - mbështetur separatistët që nga viti 2014.
Macron përqafon Zelensky pas samitit në Paris.
Takimi shënoi një përpjekje për rivendosjen e komunikimit politik të nivelit të lartë midis Kievit dhe Moskës dhe një angazhim të ripërtërirë ndaj marrëveshjeve të Minskut, një sërë masash që synojnë arritjen e një armëpushimi të qëndrueshëm.
Pavarësisht hapave premtues, në samit nuk pati ndonjë përparim të madh.
Një ekran i madh tregon presidentin e atëhershëm të SHBA-së, Barack Obama, dhe presidenti rus, Vladimir Putin, ndërsa mbërrijnë për përkujtimet e Ditës D më 2014.
Fjalimi i presidentit Obama nënvizoi rëndësinë e NATO-s dhe sigurisë kolektive mes rritjes së tensioneve me Rusinë në lidhje me Ukrainën.
Në përkujtimin e vitit 2014 morën pjesë presidenti rus, Vladimir Putin (majtas), ai çek, Milos Zeman (i dyti nga e majta), kancelarja gjermane, Angela Merkel (në mes), kryeministri australian, Tony Abbott (i dyti nga e djathta) dhe presidenti i zgjedhur ukrainas, Petro Poroshenko.
Presidenti i SHBA-së, George Bush, duke mbajtur një fjalim në Varrezat Amerikane të Normandisë gjatë 60-vjetorit të Ditës-D, më 6 qershor 2004.
Kjo, gjithashtu, ishte hera e parë që presidenti rus, Vladimir Putin, u ftua në ceremoninë përkujtimore, ku ai theksoi sakrificat e Bashkimit Sovjetik.
Gjatë përkujtimit të Ditës-D të vitit 2004, kancelari gjerman, Gerhard Shroeder dhe presidenti francez, Zhak Shirak, u përqafuan, duke shënuar një moment historik në marrëdhëniet franko-gjermane.
Në ceremonitë për të shënuar 50-vjetorin e Ditës-D më 6 qershor 1994, morën pjesë presidenti i atëhershëm francez, Francois Mitterrand (i dyti nga e majta) dhe gruaja e tij, Danielle (e dyta nga e djathta), të cilëve iu bashkua Mbretëresha e Britanisë Elizabeth II (majtas) dhe presidenti i SHBA-së, Bill Clinton (djathtas).
Në komentet që bëri të nesërmen, Clinton tha: "Perandoria Sovjetike është zhdukur", ndërsa ai lavdëroi rusët, polakët dhe të tjerët për pjesëmarrjen në çlirimin e Evropës. Kjo periudhë pa edhe zgjerimin e NATO-s në Evropën Lindore, duke nënvizuar angazhimin e Shteteve të Bashkuara për sigurinë evropiane.
Nga e majta: Mbreti Olav i Norvegjisë (pjesërisht i errësuar) Mbreti Baudouin i Belgjikës, Presidenti francez, Francois Mitterrand, Mbretëresha Elizabeth II e Britanisë, Duka i Madh Zhan i Luksemburgut dhe presidenti i SHBA-së, Ronald Reagan, qëndrojnë në këmbë ndërsa interpretohen himnet gjatë përkujtimeve për 40-vjetorin e Ditës-D, më 6 qershor 1984, në Normandi.
Fjalimi i Reganit në Pointe du Hoc ishte menduar jo vetëm si një nderim për heroizmin e njerëzve që zbarkuan në plazhe, por u pa gjithashtu si një deklaratë simbolike që përforcon angazhimin e SHBA-së ndaj parimeve të lirisë dhe demokracisë në sfondin e Luftës së Ftohtë.
Presidenti Reagan dhe gruaja e tij, Nancy, vendosën lule në varrin e gjeneralbrigade të Luftës së Dytë Botërore, Theodore Roosevelt të Riut, në Varrezat Amerikane të Normandisë më 6 qershor 1984.
Historiani amerikan, Michael Dolski, vuri në dukje se fjalimet e Reganit në përkujtimet e Ditës D kontribuuan ndjeshëm në statusin "mitik" të ngjarjes në kulturën amerikane të fundit të shekullit XX.
Fëmijët francezë duke luajtur në plazh në Vierville-sur-Mer - i njohur si Omaha Beach - ku bunkerët gjermanë qëndrojnë ende më 6 qershor 1964, 20 vjet pas Ditës D.
Gjatë 11 vjetëve të tij si president i Francës, Charles de Gaulle refuzoi të merrte pjesë në ngjarjet e Ditës D. “Ai refuzoi të përkujtonte 6 qershorin, duke pasur parasysh mënyrën se si ishte trajtuar kohën e zbarkimit të Ditës D. Ai nuk ishte përfshirë në diskutime apo në zbatimin e planit,” thotë historiani Denis Peschanski.
De Gaulle gjithashtu nuk i ftoi liderët botërorë në shënimin e 25-vjetorit më 1969.
Shënimi i 20-vjetorit të Ditës D, më 6 qershor 1964, ishte një ngjarje modeste në krahasim me përkujtimet moderne.
Shumë nga liderët e botës tani i shohin ngjarjet që shënojnë Ditën D, si raste vendimtare politike dhe diplomatike, por 6 qershori nuk ishte gjithmonë aq i ndjekur dhe u deshën disa dekada që kjo datë të bëhej një ditë përkujtimore me shkronja të kuqe.
Për 10-vjetorin e Ditës D më 1954, ceremonitë fituan një ton më zyrtar. Presidenti francez, René Coty, me origjinë nga Le Havre, përuroi Muzeun Dita D, muzeun e parë të ndërtuar në Normandi për të përkujtuar zbarkimet.
Shënimi i 80-vjetorit ka të ngjarë të jetë jubileu i fundit, në të cilin veteranët që luftuan dhe mbijetuan, do të jenë të pranishëm në plazhet ku vdiqën mijëra bashkëluftëtarë të tyre.