Autoritetet në Kosovë thonë se po zhvillojnë bisedime të nivelit politik me Bashkimin Evropian për mundësinë e vazhdimit të mandatit të misionit evropian për sundimin e ligjit, EULEX, që duhet të përmbyllë mandatin e tij më 12 qershor. Ata thonë se çështjet teknike për mandatin e ri kanë përfunduar.
Misioni i EULEX-it, një prej misioneve më të mëdha në historinë e Bashkimit Evropian, u shtri në Kosovë me ftesë të autoriteteve të vendit, pak ditë para shpalljes së pavarësisë së Kosovës, për të ndihmuar shtetin e ri, në fushën e sundimit të ligjit.
Mandati i EULEX-it u ripërtëri në vitin 2014, por autoritetet në Kosovë që prej atëherë thanë se po punojnë që misioni ta përfundojë punën e tij brenda afatit prej dy vjetësh, sa iu zgjat mandati.
Përmbyllja e këtij mandati bëhet në qershor të këtij viti, por bisedimet për vazhdimin e punës së EULEX-it, kanë hyrë tani në një fazë përfundimtare.
Besnik Berisha, këshilltar i Jashtëm për çështje të Drejtësisë në zyrën e kryeministrit të Kosovës, për Radion Evropa e Lirë, thotë se ekziston një gatishmëri e përgjithshme e të gjithë pjesëmarrësve në negociata, që EULEX-i, t’i përfundojë të gjitha rastet, në të cilat është i angazhuar, qoftë në hetim apo në gjykim.
“Është arritur një pajtueshmëri për disa çështje, por ende sa i përket afatit dhe mundësisë së marrjes së lëndëve të reja nga EULEX-i, nuk është finalizuar. Dhe, besoj se kjo çështje do të trajtohet në nivel politik dhe në ditët në vijim, do të kemi rezultate”.
"Çështjet teknike janë çështjet në vazhdim për të siguruar një mbarëvajtje të të gjitha procedurave që kanë filluar, qoftë në Prokurori, qoftë në gjykata, me kusht që qytetarët e Republikës së Kosovës, të cilët janë subjekt i ndjekjes penale ose gjykimeve nga gjyqtarët, respektivisht prokurorët e EULEX-it, të mos pësojnë dhe mos të kenë vonesa për një ditë të vetme”, thotë Berisha.
Ndërsa, në një përgjigje npërmjet postës elektronike, zyrtarë të EULEX-it, për Radion Evropa e Lirë thonë se “rishikimi strategjik i mandatit të EULEX-it është duke u zhvilluar nga vendet anëtare të Bashkimit Evropian”.
Por, misioni që mbajti nën përgjegjësi të tij ekzekutive rastet e krimeve të rënda, dhe në veçanti ato të krimit të organizuar, korrupsionit dhe të krimeve të luftës, nuk u cilësua si i efektshëm nga përfaqësues të shoqërisë civile dhe qytetarët e vendit.
Kritikat u shtrinë, sepse misioni u cilësua më shumë politik se sa mision për sundimin e ligjit.
Betim Musliu, drejtor i Institutit të Kosovës për Drejtësi, thekson për Radion Evropa e Lirë, se misioni duhet të vazhdojë të punojë, por jo me mandatin aktual që ka.
“Ky mision ka dashur të japë mesazh se pa të nuk mund të ketë luftë, kundër korrupsionit, krimit të organizuar dhe zgjatja e mandatit është e domosdoshme. Por, nuk ka pasur rezultate konkrete, të cilat janë provuar në gjykatë, por ka pasur ‘spektakle’, qoftë të arrestimeve apo të ngritjes aktakuzave, të cilat në fund nuk kanë rezultuar me aktgjykime përfundimtare”, vlerëson Musliu.
Kurse, qytetarët japin vlerësime të ndryshme rreth vazhdimit të mandatit të këtij misioni në Kosovë. Profesori Azem Hajdini, nuk është i kënaqur me veprimet e deritashme të EULEX-it për sundimin e ligjit.
“Mendoj se EULEX-i duhet të vazhdoi punën ashtu siç ka filluar së voni. Por duhet të ketë një limit deri kur. Vetë EULEX-i duhet të trajtojë dhe konfirmojë se deri kur mund ta luftojë korrupsion, krimin e organizuar dhe dukuritë tjera për të cilat është i thirrur”, shprehet Hajdini.
I pakënaqur më veprimet e EULEX-it shprehet edhe ekonomisti Hyseni:
“Humbje, asgjë tjetër. Qe sa vjet janë këtu dhe asgjë nuk kanë rregulluar”.
Që prej vitit 2009, misioni i EULEX-it në Kosovë, që ka mandat ekzekutiv në fushat e krimit të rëndë, ka nisur një numër procesesh ndaj zyrtarëve të lartë të Kosovës, dhe më të njohurat mbeten ato ndaj ish-ministrit Fatmir Limaj dhe së fundi edhe ish-deputetit të Kuvendit të Kosovës, Azem Syla, si kreun e një grupi kriminal.