Ekonomia e paligjshme në Kosovë, edhe nga zyrtarët qeveritarë vlerësohet të jetë në nivel të lartë, por thuhet se kanë filluar të ndërmarrin veprime konkrete për të zbutur këtë dukuri negative, e cila rrjedhimisht po dëmton ekonominë në vend.
Në vitin 2014, institucionet ndërkombëtare financiare dhe vetë Ministria e Financave në Qeverinë e Kosovës, kishin vlerësuar se ekonomia joligjore në Kosovë është 34.4 për qind, që përkthyer në shifra, 450 milionë euro në vit janë taksa të pambledhura për buxhetin e Kosovës.
Eksperti i çështjeve ekonomike, Naim Gashi, thotë për Radion Evropa e Lirë se përveç buxhetit të Kosovës, nga ekonomia e paligjshme po dëmtohen edhe bizneset.
“Ndikimi negativ i ekonomisë së paligjshme nuk është vetëm në mbushjen e arkës së shtetit, për arsye se po mungojnë 450 milionë euro, por edhe në anën tjetër, se krijohet një konkurrencë jo e barabartë në treg. Për arsye se disa biznese paguajnë taksa e disa nuk paguajnë, në këtë mënyrë është krijuar një pozitë e pafavorshme në treg për prodhuesit dhe shërbyesit”, thotë Gashi.
Ministri i Financave, Avdullah Hoti, në një bisedë për Radion Evropa e Lirë thekson se ekonomia e paligjshme ka qenë shqetësim që nga dita e parë kur kanë filluar punën dhe se kanë ndërmarrë veprime konkrete për të luftuar këtë dukuri.
“Disa veprime i kemi ndërmarrë, në muajt e parë e parë të qeverisjes kemi ndërruar udhëzimin administrativ për licencat e kompanive që furnizojnë arka fiskale, për të siguruara që arkat fiskale kushtojnë më lirë. Kemi aplikuar një formë të nxitjes së qytetarëve për të blerë vetëm nga kompanitë që janë formale, pra që kanë arka fiskale, duke i nxitur qytetarët të marrin kuponë fiskal , dhe kjo ka dhënë efektet e veta”, sqaron Hoti.
Hoti tregon se gjatë këtij viti ka pasur rritje të të hyrave në Administratën Tatimore të Kosovës, gjë që, sipas tij , tregon se ekonomia e paligjshme ka shënuar rënie.
Ai shpjegon se përfitime nga subvencionet që jep Qeveria e Kosovës për bizneset, do të mund të kenë vetëm bizneset që kanë historik të mirë të raportimit financiar, pra bizneset formale.
“Ekonomia jo formale është e lartë. Atë që po mundohemi të bëjmë tani është të krijojmë nxitje të ndryshme që bizneset ta gjejnë më mirë që të operojnë në sektorin formal, pra mos t’i përdorim shumë ndëshkimet si formë e formalizmit e bizneseve, por nxitjet që ata ta gjejnë më mirë veten në sektorin formal".
“Disa prej këtyre nxitjeve tashmë janë në zhvillim e sipër, p.sh është fondi për garantimin e kredive që së shpejti do të kalojë ligji në Kuvend dhe do të fillojë së funksionuari, e prej atij fondi do të përftojmë bizneset formale që kanë historik të mirë të pasqyrave financiare”, shpjegon Hoti.
Ndryshe, Qeveria e Kosovës qysh në vitin 2012 kishte vendosur në prioritetet e politikave të saj, parandalimin e ekonomisë joformale.
Ishte themeluar edhe Task-Forca e përbërë nga Policia, Doganat dhe Administrata Tatimore, që kishte për qëllim ashpërsimin e masave ndaj atyre që dëmtojnë shtetin, përmes fshehjes së tatimeve dhe evazionit fiskal.