Pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia në shkurt të vitit 2022, popullsia e qytetit të vogël Avdijivka, në lindje të Donbasit, u zvogëlua nga 30.000 në rreth 1.600 banorë.
Shumica e atyre që kanë vendosur të qëndrojnë dalin të jenë banorë të moshuar, të cilët nuk pranojnë të largohen.
Duke jetuar midis një djerrine të ndërtesave të rrënuara dhe duke e duruar kërcënimin e vazhdueshëm të bombardimeve, ata mbështeten në bahçet e tyre, dhe në njëri-tjetrin, për të mbijetuar.
Leonid
“Bletët e mia janë bërë agresive. Nuk ishin të tilla më parë. Toka dridhet nga shpërthimet, dhe atyre s’u pëlqen kjo”, tha Leonid Tatasov, 70 vjeç, i cili kujdeset për bletët e tij në një pemishte mbrapa shtëpisë.
Zëri i kohëpaskohshëm i një droni përzihet me gumëzhimën e bletëve, por as dronët e as gjëmimet e shkrepjes së njëpasnjëshme të artilerisë ukrainase nga një kopsht i afërt nuk duket se e shqetësojnë Leonidin. Ai është plotësisht i përqendruar në punën e vet.
Ai i nxjerr një nga një kornizat nga 14 kosheret e tij të bletëve. Me kujdes, ai i shkund bletët nga hualli i mjaltës dhe i ekzaminon ato.
“Ky është një vit i keq për mjaltin”, tha ai. “Epo, as viti i kaluar nuk ishte i mirë. Është luftë. Nuk mund t’i sjell kosheret në fusha, siç bëja dikur. Këtu, ato nuk kanë lule mjaftueshëm për të fluturuar në to, por është më sigurt për bletët e mia”.
Ai e shikon një koshere e cilat ende e ka një plumb të ngulur në kulmin e saj. Buzët e tij tkurren duke lëshuar një ton të hollë hidhërimi teksa thotë: “Të paktën, kjo është ajo çka do të doja të mendoja”.
Shtëpia ku jeton Tarasov me bashkëshorten e vet, Nadia, është vetëm dy kilometra larg pozicioneve ruse. Mbetjet e raketave janë të shpërndara përreth pemishtes, bashkë me plumbat, copëzat dhe gëzhojat nga municioni i djegur ndezës.
Të gjitha këto janë mbetje të luftimeve që duket se kurrë nuk do të marrin fund.
Çiftit të moshuar iu kërkua të largohej, por nuk pranoi.
“Ne nuk lëvizim vendi. Siç e shoh unë, lufta e vret jetën, dhe ne duhet të qëndrojmë këtu për ta ruajtur atë. Ku do të shkonin bletët e mia, sikur të largohesha unë?” tha Tarasov, teksa i sjell brenda kornizat e kosheres tek nxjerrësi i tij – një makinë gjysmë shekulli e vjetër.
“Isha me fat që e gjeta këtë nxjerrës dore. Ato që i kisha punonin vetëm me rrymë, dhe ato janë të padobishme tani”, tha ai.
Banorët e Avdijivkës jetojnë pa rrymë, ujë të pijshëm apo gaz tash e një vit.
“Jeta është e vështirë, po ne mësohemi me të. Ne e ndihmojmë njëri-tjetrin këtu. Nuk ka mjaft njerëz që unë t’ua shes mjaltin tim, por unë e grumbulloj ata gjithsesi. Nëse nuk mund ta shes, ua jap fqinjëve të mi në dimër”, theksoi ai.
“Unë jam bletar, dhe jam këtu për t’u kujdesur për bletët e mia. Edhe ato kujdesen për mua. Ato ma ëmbëlsojnë jetën me mjaltë, dhe unë do të jem këtu me to deri në fund”, këmbënguli ai.
Valeriy
Ora është 5 e mëngjesit dhe Valeriy Pronin, 70 vjeç, është i ulur në kuzhinën e tij. Shpërthimet jashtë janë tepër të zëshme për ta lejuar atë të fusë gjumë në sy.
“Kështu është çdo natë”, tha ai.
Dy javë më parë, një predhë ra para shtëpisë së tij, copëzat e të cilës fluturuan brenda dhomës së fjetjes së tij përmes dritares. Kjo nuk ishte hera e parë që ai ishte shumë afër vdekjes. Shenjat e luftës shihen në gjithë shtëpinë e tij.
“Vajzat e mia dhe nipërit shqetësohen për mua. Ata duan që unë të largohem, por nuk do ta bëj dot. I kam mbijetuar 10 vjet luftë, edhe disa të tjera nuk do të më mbysin”, nënvizoi ai.
Pronin e ka një pemishte të vogël dhe një bahçe ku rrit perime. Ai, po ashtu, mban pula dhe pata. Ditën e intervistës sonë, ai e preu një pulë për fqinjin e vet, Kava.
“Kemi mbetur shumë pak, por ne jemi këtu për njëri-tjetrin. Ja, kështu e mbajmë gjallë këtë qytet”, tha ai.
Afër shtëpisë së Proninit janë edhe dy shtëpi të tjera të banuara. Ata ndihen krenarë që përkujdesën për njëri-tjetrin.
Zogjtë cicërojnë në prapavijë midis zhurmës së shpërthimeve të granatimit.
“Nuk është edhe aq ketë këtu në verë”, theksoi ai. “Nganjëherë, zogjtë mund ta bllokojnë zhurmën e granatimit. Por, në dimër edhe zogjtë do të largohen, dhe ne duhet të përgatitemi për këtë.”
Derisa ushqimi është shqetësimi i banorëve të mbetur, dimri i ardhshëm pa rrymë është tmerrues, prandaj secili nga ta po e jep më të mirën nga vetja për t’u përgatitur.
“Dimrin e kaluar, temperaturat ranë në minus 20 gradë. Ishte e tmerrshme”, tha ai.
Pronin punonte në minierë dikur. Ai e pranon se nuk është e lehtë siç ishte dikur, teksa nxjerr qymyr me lopatë.
“Sikur të ishte dikush më i ri këtu për të më ndihmuar me punë, por të gjithë të rinjtë kanë ikur”, tregoi ai.
Tetyana
Tetyana Ishinko, 62 vjeçe, ec me kujdes të shtuar me bashkëshortin e vet, Kolya, në fushën ku kullosin lopët e tyre, teksa zërat e shpërthimeve kumbojnë në largësi.
Ajo i thërret lopët e saj në emra: ”Zorka! Askya!” Ato e shikojë, por ajo nuk i shikon. Ishinko i mban sytë pa lëvizur qerpik dhe me ankth në lindje, aty ku mbaron fusha dhe fillojnë fortifikatat ruse. Mbrapa tyre mund të shihen blloqet e banesave të betonit e një qyteti të okupuar nga Rusia.
“Kolya, ata po luftojnë. Mbase ne duhet të presim”, i tha ajo burrit të vet.
“Ata gjithmonë luftojnë”, murmuriti ai dhe vazhdoi të ecte më thellë në fushë, për t’i marrë lopët nga kullosa.
“Nganjëherë, raketat ruse bien në këtë fushë”, tha Ishinko, duke bërë me gisht drejt një livadhi me bar shumë të rritur. “Dhe, nganjëherë, ukrainasit shkrepin artilerinë nga këtu”.
“Ne jemi mësuar me këtë, por për lopët, është e vështirë. Shija e qumështit nuk është si më përpara”, tregoi ai.
Dritaret e vogla të hangarit dridhen kur ndonjë predhë bie afër, duke shkaktuar valëzime në qumështin që ajo e ka grumbulluar në një kove.
Për një çast, Ishinko e ndal mjeljen e Askjas dhe e vendos dorën e djathtë mbi zemrën e saj. Me rritjen e frymëmarrjes së saj, shtrëngohen muskujt e fytyrës së saj, pasi është e ngërthyer nga dhimbja e gjoksit, për të cilën thonë se shkaktohet nga stresi.
Ajo i fshin lotët dhe, pa e thënë asnjë fjalë, rifillon mjeljen.
“Kur njerëzit u larguan nga Avdijivka, ata i lanë edhe kafshët e veta. Shumë prej tyre ngordhën. Aq sa di unë, vetëm dy lopë të tjera kanë mbetur në qytetin tonë. Nuk mund ta paramendoj braktisjen e lopëve tona”, tha ajo.
Qumështi që ajo e shet i ndihmon të blejë barna për vete dhe për burrin e vet, pak ushqim shtesë, dhe sanën e nevojshme për lopët e tyre, për t’u siguruar se ato i mbijetojnë muajt e dimrit.
“Jam e lodhur. Jam lodhur nga kjo jetë, por ne duhet ta bëjmë këtë për të mbijetuar. Uroj që një ditë do të mund të varrosemi paqësisht në qytetin tonë, jo për shkak të kësaj lufte”, përfundoi ajo.
