Maqedonia dhe Bullgaria nënshkruan të martën në Shkup marrëveshjen për miqësi, fqinjësi të mirë dhe bashkëpunim me të cilën, dy vendet pretendojnë se i jepet fund mosmarrëveshjeve që kanë ekzistuar që nga pavarësia e Maqedonisë lidhur me gjuhën, kulturën dhe historinë e ndërsjellët.
Marrëveshja, e cila është vlerësuar si historike, është nënshkruar nga kryeministrat Zoran Zaev dhe Bojko Borisov, i cili udhëheq një delegacionin e lartë shtetëror bullgar në vizitën dy ditore në Shkup. Vizita korrespondon me 2 gushtin, festën shtetërore të Maqedonisë, ndërsa data ishte zgjedhur me qëllim që dy delegacionet shtetërore të shprehin mirënjohje për personalitetet historike të kësaj date, e që ndërlidhen me historitë e dy vendeve.
“Marrëveshja për miqësi, fqinjësi të mirë dhe bashkëpunim tregon qartë se atje ku ka vullnet politik, ide për progres, çështjet e hapura do të zgjidhen. Maqedonia dhe Bullgaria kanë bërë një hap historik, duke e përdorur të kaluarën si themel për të ardhmen, stabilitetin dhe zhvillimin jo vetëm të dy vendeve, por edhe për rajonin ballkanik....Maqedonia dhe Bullgaria me këtë marrëveshje treguan përgjegjësi ndaj shtetasve të tyre. Kjo marrëveshje është shembull se si frenimi shumëvjeçar mund të shndërrohet në motor të bashkëpunimit dhe lidhjes mes popujve”, deklaroi kryeministri i Maqedonisë, Zoran Zaev, duke shtuar se me këtë marrëveshje, Sofja dhe Shkupi i kanë dërguar një mesazh të fuqishëm Bashkimit Evropian, se dy vendet janë të përcaktuara për paqe dhe stabilitet.
“Vëmendja e NATO-së dhe e BE-së është e drejtuar nga përcaktimi i shteteve të rajonit për bashkëpunim, pasi çështja e raporteve të fqinjësisë së mirë është çështje e kapaciteteve të pjekurisë për kapërcimin e mosmarrëveshjeve me mirëkuptim, si vlera të larta demokratike”, deklaroi Zaev.
Kryeministri bullgar, Bojko Borisov, tha se dy vendet kanë dëshmuar se mosmarrëveshjet mund t’i zgjidhin edhe pa ndërmjetësim nga jashtë, nëse drejtuesit e tyre shtetëror udhëhiqen nga interesat e fqinjësisë së mirë.
“Pa ndërmjetësues, pa moderator, apo pa ndikime të tjera ne arritëm këtë marrëveshje, pasi vlerësuam se paqja, miqësia dhe fqinjësia e mirë janë më të rëndësishme se gjithçka tjetër. Me këtë marrëveshje, ne vendosim të lëmë pas të kaluarën dhe të shohim përpara, drejtë të ardhmes së dy vendeve tona”, tha Borisov, duke e vlerësuar si shumë të rëndësishme marrëveshjen për zhvillimin ekonomik jo vetëm të dy vendeve, por edhe të rajonit në përgjithësi.
Marrëveshja është nënshkruar në dy gjuhë, maqedonisht dhe bullgarisht, me çka Sofja e njeh edhe zyrtarisht gjuhën maqedonase. Dokumenti i jep të drejtën dy vendeve që të kujdesen për pakicat e tyre në shtetet respektove, në përputhje me marrëveshjet dypalëshe dhe shumëpalëshe.
Në nenin 11 të marrëveshjes thuhet se “Maqedonia konfirmon se në Kushtetutën e saj asnjë nen nuk mund dhe nuk duhet të interpretohet si përzierje në punët e brendshme të Bullgarisë, me qëllim mbrojtjen e statusit të personave që nuk janë shtetas të Maqedonisë”.
Në marrëveshje, veç tjerash qëndron se Bullgaria do të ndihmojë Maqedoninë në procesin e integrimit në Bashkimin Evropian dhe në NATO, pa vendosje të kushteve paraprake. Një nen tjetër i marrëveshjes parasheh formimin e një komisioni të përbashkët, i cili duhet të kontribuojë në interpretimin objektiv dhe shkencor të ngjarjeve historike dhe se Bullgaria e Maqedonia do të marrin pjesë në shënimin e ngjarjeve historike.
Marrëveshja, ndërkohë nuk është mbështetur nga VMRO-DPMNE-ja, partia më e madhe opozitare e udhëhequr nga ish-kryeministri, Nikolla Gruevski. Në një komunikatë të kësaj partie thuhet se marrëveshja nuk pranohet nga ana e saj, meqë nuk ishte pranuar asnjë nga vërejtët e saj. Ajo i kishte bërë thirrje Qeverisë që deri në nënshkrimin e dokumentit të ndryshojë pjesët kontestuese, që sipas VMRO-së mund të kenë pasoja afatgjate ndaj interesave shtetërore dhe kombëtare të Maqedonisë si dhe për gjuhën, historinë dhe popullin maqedon.
Marrëveshja kishte nxitur edhe disa protesta para Ministrisë së Punëve të Jashtme, por ato më tepër ishin simbolike. Pas nënshkrimit, marrëveshja duhet të ratifikohet edhe nga ana e Kuvendit të Maqedonisë.
