Në samitin në Helsinki, presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, dhe ai i Rusisë, Vladimir Putin, u zotuan se kanë ndërmarrë “hapat e parë” për përmirësimin e marrëdhënieve midis vendeve të tyre.
Në konferencën për gazetarë, Trump hodhi dyshime mbi konstatimet e agjencive të tij të inteligjencës për ndërhyrjen e Rusisë në zgjedhjet në SHBA, më 2016, dhe u duk se pranoi këmbënguljen e Putinit se duart e Rusisë janë të pastra.
“Kam shumë besim te njerëzit e mi të inteligjencës, por dua t’ju them se presidenti Putin ishte jashtëzakonisht i fuqishëm në mohimin e tij sot. Nuk shoh ndonjë arsye që Rusia të ketë ndërhyrë në zgjedhjet e vitit 2016”, tha Trump.
Ligjvënësit amerikanë, përfshirë republikanë dhe demokratë, e kritikuan fuqishëm Trumpin për këto deklarata, duke thënë se paraqitja e tij në konferencën për media ka qenë “bizare”, “e turpshme” dhe “tradhti tronditëse ndaj detyrave të tij”.
Richard Burr, kryetari republikan i Komitetit të Senatit për Inteligjencë, tha se Trump duhet ta pranojë si “gënjeshtër” çdo deklaratë të Putinit, që mohon se Rusia ka ndërhyrë në zgjedhje.
Kryetari i Dhomës së Përfaqësuesve, republikani Paul Ryan, tha se “nuk ka dyshim se Rusia” ka ndërhyrë në zgjedhje dhe se Trump “duhet të vlerësojë se Rusia nuk është aleat i Amerikës”.
“Nuk ka ekuivalencë morale midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë, e cila mbetet armiqësore ndaj vlerave dhe idealeve tona”, tha Ryan.
Agjencitë amerikane të inteligjencës kanë konstatuar se Rusia ka ndërhyrë në zgjedhjet në SHBA, në favor të zgjedhjes së Trumpit president. Këshilltari i posaçëm amerikan, Robert Mueller, është duke hetuar bashkëpunimin e mundshëm të fshehtë midis fushatës së Trumpit dhe zyrtarëve rusë.
Departamenti amerikan i Drejtësisë njoftoi më 13 korrik se një juri e madhe ka akuzuar 12 zyrtarë të inteligjencës ruse për piraterimin e kompjuterëve të Partisë Demokratike në SHBA dhe publikimin e emalileve të vjedhura dhe të informacioneve të tjera, gjatë fushatës presidenciale në Shtetet e Bashkuara.
Senatori republikan, John McCain, kryetar i Komitetit të Senatit për Shërbime të Armatosura, tha se paraqitja e Trumpit në konferencën për media në Helsinki “ka qenë një nga paraqitjet më të turpshme të një presidenti amerikan” dhe një “gabim tragjik”.
“Presidenti Trump tregoi jo vetëm se është i paaftë, por edhe jogatishmëri për t’u ngritur kundër Putinit. Asnjë president i mëparshëm amerikan nuk e ka përulur veten më keq para një tirani”, tha McCain.
Senatori tjetër republikan, Lindsey Graham, tha se samiti ishte një "mundësi e humbur" për ta mbajtur Rusinë përgjegjëse për ndërhyrje në zgjedhje.
"Ajo konferencë shtypi ishte një turp", tha Eliot Engel, përfaqësues demokrat në Komitetin e Kongresit për Punë të Jashtme.
“Presidenti bëri tradhti tronditëse ndaj detyrave të tij: mohoi sulmin e Rusisë mbi demokracinë amerikane, duke qëndruar në tokë të huaj pranë kundërshtarit kryesor të Amerikës”, tha Engel.
Takimi i Trumpit me Putinin mund të ishte edhe më i keq, tha për Radion Evropa e Lirë Keir Giles, analist nga Chatham House, institut në Londër.
"Shumë njerëz po përqendrohen në përpjekjet e Trumpit për të diskredituar vendin e tij gjatë përballjes me Vladimir Putinin, por, së paku, ai nuk kishte kohë për të hedhur aleatët e tij nën autobus", tha Giles.
Për Will Pomeranz, zëvendësdrejtor i Institutit Kennan për Studime të Avancuara Ruse, me seli në Uashington, fitues i samitit është Putini.
“Të gjithë prisnin që Putin të dilte fitues dhe mendoj se ia doli. Putin dëshiron të perceptohet si një lojtar i madh global dhe Donald Trump ia dha konfirmimin e nevojshëm dhe platformën për atë status”, tha Pomeranz.
Mike Carpenter, këshilltar për politikë të jashtme i ish-nënpresidentit amerikan, Joe Biden, tha se beson se Trump e ka ditur çfarë po bën kur ia ka dhënë Putinit platformën e tillë.
"Humbës janë interesat e sigurisë kombëtare të SHBA-së dhe fitues është Putini dhe regjimi i Kremlinit që ai përfaqëson", tha Carpenter.
