Disa muaj më parë, shumë njerëz mund të mos kenë dëgjuar asnjëherë për ilaçin Remdesivir. Por, ky emër u përfshi në titujt e lajmeve në tërë botën, pasi hulumtimet fillestare treguan se mund të ketë një efekt të dobishëm te rastet e rënda të pacientëve me sëmundjen COVID-19.
Ilaçi antiviral u përmend sërish në lajme këtë javë kur Shtetet e Bashkuara njoftuan se po blinin pothuajse të gjitha rezervat aktuale të tij.
Çka është Remdesiviri?
Remdesiviri i përket një klase të ilaçeve të njohura si “zëvendësim i nukleozidit”, të cilat përdoren gjerësisht në trajtimin e kancereve, viruseve dhe infeksioneve të ndryshme. Këto zëvëndësime ngjajnë me molekulat e njohura si nukleozide, të cilat ndodhen natyrshëm në trup dhe janë elemente thelbësore ndërtimi për ARN dhe ADN.
Disa viruse "mashtrohen" në përfshirjen e këtyre zëvendësimeve në materialin e tyre gjenetik. Kjo, pastaj e prish kiminë natyrale të një virusi, duke shkatërruar kështu aftësinë e tij për t’u riprodhuar dhe pengon përhapjen e tij.
A ka efekt në trajtimin e COVID-19?
Ende janë duke u bërë prova për efektivitetin e Remdesivirit në trajtimin e pacientëve me COVID-19, por ka shenja shpresëdhënëse se ilaçi është i dobishëm në trajtimin e sëmundjes, veçanërisht te pacientët në gjendje kritike.
Për shembull, rezultatet e një hulumtimi të botuar nga Instituti Kombëtar i Shëndetit në SHBA, treguan kjo terapi ka ulur kohën e qëndrimit në spital për pacientët me COVID-19 nga 15 në 11 ditë.
Gilead, kompania bio-farmaceutike në SHBA, e cila e prodhon ilaçin, gjithashtu ka raportuar se pesë ditë trajtimi me Remdesivir ka pasur efektin e 10 ditëve në trajtimin e pacientëve me COVID-19.
Më 1 maj, Administrata e Ushqimit dhe e Barnave e SHBA-së lëshoi me urgjencë lejen për përdorimin e ilaçit intravenoz për të rriturit dhe fëmijët e shtruar në spital.
Remdesivir është gjithashtu ilaçi i parë që Shoqata Evropiane e Barnave e rekomandoi për përdorim të autorizuar në BE, në luftën kundër koronavirusit. Pas, këtij rekomandimi, Komisioni Evropian njoftoi se me procedurë të përshpejtuar e ka miratuar përdorimin e këtij ilaçi. Komisionarja Evropiane për Shëndetin dhe Sigurinë e Ushqimit, Stella Kyriakides, vlerësoi se miratimi është një hap i rëndësishëm në luftën kundër këtij virusi. "Kjo tregon qartë vendosmërinë e BE-së për të reaguar shpejt", tha Kyriakides.
A mund të sigurohet lehtë?
Para shpërthimit të pandemisë, Gilead nuk e prodhonte në mënyrë aktive Remdesivirin, por që nga ajo kohë ka rritur prodhimin dhe thotë se po punon për të zgjeruar kapacitetin. Ky prodhues kishte në plan të vinte në dispozicion më shumë se 190,000 doza trajtimi deri në fund të qershorit dhe më shumë se 2 milionë deri në dhjetor. Gilead, gjithashtu ka thënë se, nëse është e nevojshme, gjatë vitit 2021 mund të ketë disa milionë doza trajtimi në dispozicion.
Për më tepër, Gilead njoftoi se kishte nënshkruar marrëveshje me pesë kompani të tjera. Në kuadër të këtyre marrëveshjeve, Gilead do t'u sigurojë këtyre prodhuesve njohuri dhe aftësi për të mundësuar që ata të rrisin me shpejtësi prodhimin e Remdesivirit dhe ta shpërndajnë atë në 127 vende të botës, gjatë muajve të ardhshëm.
Pse SHBA-ja është e interesuar t’i blejë të gjitha rezervat e ilaçit?
Me më shumë se 2.6 milionë raste të konfirmuara me COVID-19 dhe rreth 130,000 vdekje, Shtetet e Bashkuara janë goditur më shumti nga pandemia e koronavirusit. Si pjesë e përpjekjeve për të trajtuar situatën, Departamenti i Shëndetit në SHBA njoftoi më 30 qershor se kishte blerë 500,000 doza të Remdesivir, shifër kjo që përbën praktikisht të gjitha furnizimet e mundshme për tre muajt e ardhshëm. Sekretari amerikan i Shëndetësisë, Aleks Azar, e përshëndeti këtë veprim si "një marrëveshje e mahnitshme për të siguruar që amerikanët të kenë qasje në terapinë e parë të autorizuar për COVID-19".
Vendet tjera e pritën me shqetësim këtë lajm, pasi edhe ato po luftojnë me pandeminë, dhe së shpejti mund të kenë mungesë për trajtimin e pacientëve me gjendje të rëndë.
"Ky është ilaçi i parë i miratuar, por a ekziston mekanizmi për qasje në furnizim?", tha për gazetën Guardian, Andrew Hill, një studiues në Universitetin Liverpolit.
Bioetikologu i Universitetit të Nju Jorkut, Arthur Caplan, tha se blerja e Remdesivirit nga ana e SHBA-së, mund të pengojë përpjekjet e vendeve të tjera për të siguruar furnizimin me këtë ilaç, por ai hodhi poshtë mundësinë që kjo të ketë efekt në përpjekjet globale për të mbajtur nën kontroll sëmundjen.
Edhe pse blerja e Remdesivirit nga ana e SHBA-së nuk mund të ketë një ndikim të madh në luftën globale kundër pandemisë, është rritur frika se kjo mund të jetë një shenjë ogurzezë e gjërave që do të pasojnë.
Deborah Gleeson, një specialiste e shëndetit publik në Universitetin LaTrobe në Melburn, e përshkroi lëvizjen e SHBA-së, si një "precedent shumë shqetësues".
"Nëse do të ketë një vaksinë që prodhohet nga një kompani amerikane, ka të ngjarë të shohim të njëjtin lloj sjelljeje. Pra, furnizimin nga ana e SHBA-së dhe vendet e tjera të zhvilluara", tha ajo për SBS News.
Ka pasur disa spekulime se nëse një vendi i paraqitet nevoja për furnizime me Remdesivir, mund të nxjerrë atë që njihet si një "urdhër i licencimit të detyrueshëm", një mekanizëm i lejuar sipas rregullave të Organizatës Botërore të Tregtisë, që lejon qeveritë të prodhojnë një produkt pa pëlqimin e pronarit të patentës.
Megjithëse përdorimi i kësaj mase do t'u mundësonte vendeve të prodhojnë versionet e tyre të Remdesivirit, ky nuk është një mekanizëm që përdoret shumë shpesh, pasi shumë qeveri preferojnë të mos shkelin rregullat e patentave.
Remdesiviri ndoshta do të vazhdojë të përdoret si pjesë e një kombinimi të ilaçeve - të rinj dhe të vjetër - për të trajtuar COVID-19.
Për shembull, Deksametazona, një ilaç me kosto të ulët, i cili gjendet në dispozicion, është zbuluar se ka efekt në trajtimin e pacientëve me koronavirus.
Ilaçi tashmë është autorizuar për përdorim në trajtimin e COVID-19 në Mbretërinë e Bashkuar. Studiuesit thonë se Deksametazona zvogëlon numrin e vdekjeve të pacientëve.
