AP
Uashingtoni edhe një herë i është nënshtruar presionit të aleatëve evropianë dhe liderëve të Ukrainës dhe është pajtuar që të ofrojë armë më të sofistikuara për të ndihmuar në përpjekjet e luftës të Kievit.
Këtë radhë bëhet fjalë për avionët luftarakë F-16.
Ukraina për një kohë të gjatë ka kërkuar që t’i ofrohen avionë të sofistikuar, teksa Rusia po vazhdon pushtimin e këtij shteti, pushtim që tashmë është në vitin e dytë. Dhe ky plan i ri hap derën që disa shtete të furnizojnë Ukrainën me avionët e gjeneratës së katërt dhe për SHBA-në që të ofrojë ndihmë për të trajnuar pilotët. Presidenti amerikan, Joe Biden, ua ka paraqitur këtë marrëveshje udhëheqësve botërorë gjatë samitit në Hiroshima të Japonisë.
Deri më tani, SHBA-ja nuk ka ofruar detaje dhe tha se vendime se kur, kush dhe sa avionë F-16 do t’i jepen Ukrainës, do të bëhen publike në muajt në vazhdim, ndërkaq trajnimet pritet të nisin së shpejti.
Detajet lidhur me trajnimet po ashtu janë të pakta. Zyrtarët amerikanë, që kanë folur në kushte anonimiteti, thanë se detajet e këtij plani ende nuk mund të bëhen publike.
Megjithatë, me këtë vendim, administrata Biden ka bërë një kthesë të madhe, pasi paraprakisht për më shumë se një vit kishte refuzuar që të miratonte çdo dërgesë të avionëve apo të ofronte trajnime, për shkak të shqetësimeve se diçka e tillë do të mund të përshkallëzonte tensionet me Rusinë. Zyrtarët amerikanë po ashtu kanë argumentuar kundër dërgimit të avionëve F-16, duke thënë se trajnimi i pilotëve se si të operojnë me këto fluturake të avancuara, por edhe mbështetja logjistike, do të ishin një proces i vështirë që do të merrte disa muaj kohë.
Më poshtë mund të mësoni më shumë për këta avionë dhe pse SHBA-ja fillimisht kishte nguruar që t’i dërgonte, por edhe çfarë dihet dhe çfarë jo për vendimin e ri.
Pse Ukraina dëshiron avionë luftarakë F-16?
Ukraina ka bërë presion që të marrë avionë perëndimorë që në fazën e parë të luftës, duke insistuar se avionët e sofistikuar do t’i jepnin avantazh në luftë dhe do t’i mundësonin që të godiste forcat ruse.
Pothuajse një vit më parë, dy pilotë fluturakë ukrainas, që kërkuan të identifikoheshin vetëm me nofkat e luftës “Moonfish” dhe “Juice”, u takuan me gazetarët në Uashington për t’i bindur se pse ishte e rëndësishme për Ukrainën që të merrte avionë F-16 – të prodhimit amerikanë -, duke theksuar se këta lloj avionësh kanë radarë të avancuar, sensorë dhe aftësi më të mëdha raketore.
Në shkurt, ministri i Mbrojtjes së Ukrainës, Oleksiy Reznikov, mbajti në duar fotografinë e një avioni kur ai u pyet në Bruksel se çfarë ndihme ushtarake ka nevojë shteti i tij. Më herët gjatë këtij muaji, presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, gjatë një vizite që zhvilloi në Gjermani, u bëri thirrje aleatëve që të formojnë një “koalicion për avionët luftarakë”, që do t’i mundësonte Ukrainës të kishte avionë luftues, të domosdoshme, sipas tij, për t’iu kundërvënë dominimit që Rusia ka në qiell.
Liderët ukrainas kanë argumentuar se avionët F-16 janë shumë më superiorë sesa flota e avionëve, të periudhës sovjetike, që Ukraina ka aktualisht në përdorim. Në përgjigje të këtyre kërkesave, SHBA-ja ka gjetur mënyra të tjera për të ndihmuar Ukrainën, duke i dhuruar aftësi të tjera të avancuara ushtarake, por jo avionë.
Për shembull, inxhinierët në forcat ajrore amerikane kanë gjetur mënyra për të modifikuar raketën tokë-ajër HARM, në mënyrë që kjo lloj arme të mund të bartet dhe të lëshohet nga avionët MiG që përdor Ukraina. Kjo raketë dhe sistemi i shënjestrës që ka, mundëson që avionët të identifikojnë radarët tokësorë të armiqve dhe t’i shkatërrojnë ata.
Pse ka nguruar SHBA-ja?
Për muaj të tërë, sa herë që janë pyetur publikisht zyrtarët amerikanë – duke filluar nga Biden dhe zyrtarët e tjerë më të ulët – vazhdimisht kishin refuzuar dërgimin e avionëve F-16 në Ukrainë. Po ashtu, SHBA-ja kishte refuzuar që të lejonte shtetet e tjera të eksportojnë avionët e tyre Falcons në Ukrainë.
Javën e kaluar, Zelensky sërish përsëriti dëshirën e tij për posedimin e avionëve F-16 dhe modeleve të tjera. Po ashtu, në fillim të javës së kaluar, edhe zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare, John Kirby, u pyet nëse SHBA-ja kishte ndryshuar qëndrim sa i përket avionëve F-16, por ai u përgjigj “jo”.
Në muajt e fundit, Biden ishte pyetur disa herë për këtë çështje dhe ai po ashtu kishte refuzuar që të autorizonte dërgimin e avionëve F-16. Më herët gjatë këtij viti, kur u pyet pse refuzon dërgimin e tyre, Biden u përgjigj: “Sepse ne duhet t’i mbajmë këta avionë këtu”.
Zyrtarët amerikanë në Pentagon kishin insistuar se ndihma ushtarake që SHBA-ja po i jepte Ukrainës ishte e bazuar në atë se çfarë shteti kishte nevojë më shumë për të zhvilluar luftën. Prandaj, theksi ka qenë i vendosur në dërgimin e sistemeve të mbrojtjes ajrore dhe në miliona raketa, por edhe municion – teksa Ukraina përgatitet për kundërofensivën e madhe pranverore.
Një tjetër arsye e rëndësishme për këtë refuzim është shqetësimi i vazhdueshëm se dërgimi i këtyre avionëve luftarakë në Ukrainë do të zemëronte rusët, do të provokonte presidentin rus, Vladimir Putin, dhe me gjasë do të përshkallëzonte luftën.
Pse ndryshoi qëndrimi amerikan?
Pavarësisht këtyre shqetësimeve, SHBA-ja ka dëshmuar vazhdimisht se gjatë luftës mund të ndryshojë mendjen.
Në fillim, SHBA-ja kishte nguruar të dërgonte në Ukrainë sistemet raketore Patriot, raketat me rreze të gjatë veprimi apo tanke. Në secilin rast, Uashingtoni ndryshoi qëndrim pas presionit të aleatëve dhe u pajtua që të dërgonte armë gjithnjë e më të avancuara.
Një prej shembujve të fundit ishte edhe dërgimi i tankeve M1A1 Abrams. Për muaj të tërë, SHBA-ja deklaroi se tanket Abrams ishin shumë të ndërlikuar dhe kërkonin shumë mbështetje logjistike që të përdoreshin nga trupat ukrainase. Por, pas rritjes së presionit nga shtetet evropiane që dëshironin t’i dërgonin Ukrainës tanket e tyre, SHBA-ja në fund u pajua që të dërgonte në Ukrainë 31 tanke Abrams. Trajnimi për përdorimin e këtyre tankeve pritet të nisë së shpejti.
Miratimi për F-16 ka qenë një proces i gjatë dhe i ngadalshëm. Pavarësisht presionit publik – për muaj të tërë – nuk kishte asnjë lëvizje sa i përket çështjes së avionëve F-16 dhe Pentagoni në mars solli dy pilotë të forcave ajrore të Ukrainës në bazën e Gardës Kombëtare në Tuskon të Arizonës, për t’i familjarizuar ata me avionët F-16 dhe për t’iu treguar se si trajnohen pilotët për këta avionë.
Zyrtarët amerikanë kishin refuzuar që ta diskutonin këtë ngjarje publikisht, por privatisht ata kishin deklaruar se dy pilotët ukrainas fluturuan me avionë simulues F-16 dhe kuptuan se si bëheshin trajnimet. Forcat ajrore amerikane ndërkaq morën informacione se sa kohë do t’i duheshin një piloti ukrainas me përvojë që të mësonte të fluturonte avionët F-16 dhe sisteme të tjera të avancuara. Zyrtarët erdhën në përfundim se një trajnim i tillë mund të bëhej për rreth katër muaj, nëse veçse pilotët ishin të trajnuar për të operuar me avionët e tyre të epokës sovjetike.
Çfarë nuk dihet ende?
Sipas zyrtarëve amerikanë, Biden u tha liderëve në Japoni se SHBA-ja do të marrë pjesë në trajnimet për F-16, dhe vendimi për të furnizuar Ukrainën me këta lloj avionësh do të merrej më vonë.
Zyrtarët ende thanë se nuk është e qartë nëse SHBA-ja thjesht do të lejojë shtetet e tjera të dërgojnë F-16 në Ukrainë, apo edhe vetë SHBA-ja do të dërgojë avionë të tillë. Ende nuk ka vlerësime se sa avionë do të ofrohen ose kur. Zyrtarët që kanë njohuri në këtë çështje thanë se nuk ka kohë që këta avionë të përfshihen në kundërofensivën ukrainase gjatë pranverës.
Përderisa zyrtarët thanë se trajnimet do të nisin së shpejti, ende nuk është e qartë se ku do të mbahen ato, sa pilotë do të trajnohen dhe sa do të zgjasë procesi.
Forcat ajrore amerikane kanë dy flota në Evropë: një në Itali dhe një në Gjermani. SHBA-ja në mënyrë të vazhdueshme dërgon në bazat në Evropë avionë F-16.
