Jo shumë kohë pasi Rusia nisi pushtimin e Ukrainës, Yelena Baibekova, mësuese e matematikës në Shkollën Fillore Nr. 59 në qytetin jugor të Rusisë, Astrakhan, u pushua nga puna.
Arsyeja zyrtare? Ajo nuk u shfaq në klasë, edhe pse ishte ditë pushimi dhe asnjë nxënës nuk ishte i pranishëm.
Arsyeja e vërtetë, beson ajo, lidhet me pjesëmarrjen e saj në një demonstratë kundër luftës në qendër të qytetit, më 22 shkurt të vitit të kaluar - vetëm dy ditë para se të fillonte pushtimi në shkallë të gjerë i Ukrainës.
Rreth tre muaj më vonë, pasi u ndalua një herë nga policia, ajo dhe djali i saj 17-vjeçar u larguan nga Rusia, duke përfunduar në Gjermani, ku edhe aplikuan për azil.
“Gjatë gjithë jetës sime i kam mësuar fëmijët në Rusi dhe vendi im është atje”, thotë Baibekova për ueb-faqen Idel.Realities të Radios Evropa e Lirë.
“Me shumë mundësi do të kthehem, por nuk e di se si do të jetë Rusia në atë kohë”, thotë ajo.
Baibekova është një prej disa mësimdhënësve që ikën nga Rusia që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës. Shifra të tyre zyrtare nuk ka, por numri besohet të jetë disa dhjetëra, nëse jo qindra.
Në total, më shumë se 500.000 njerëz besohet se janë larguar nga Rusia që nga 24 shkurti i vitit 2022.
Ndër sektorët që përjetuan dalje të mëdha punëtorësh, është ai i teknologjisë informative. Mbi 300.000 punëtorë të tij u larguan për në Kazakistan, Gjeorgji, Armeni dhe vende të tjera.
Por, mësimdhënësit ikën po ashtu.
“E kuptuam se nuk mund të qëndrojmë në një vend, presidenti i të cilit ka vendosur të shkatërrojë një shtet fqinj”, thotë Alyona Podlesnykh, mësuese në departamentin e gazetarisë në një universitet në qytetin e Permit, në malet Ural.
Ajo u largua nga Rusia në muajin shtator.
“E kuptuam se ka rrezik të qëndrosh në Rusi”
Podlesnykh, e cila u shpërngul në Serbi bashkë me burrin dhe dy fëmijët e saj, thotë se ata kishin filluar të bëjnë plane për t’u larguar nga Rusia menjëherë pas fillimit të pushtimit.
Fillimisht, familja planifikoi të shpërngulej në fund të tetorit. Pasi presidenti rus, Vladimir Putin, shpalli një mobilizim të pjesshëm ushtarak në shtator, familja e ndryshoi datën e nisjes.
“E kuptuam se ka rrezik të qëndrosh në Rusi... dhe jo vetëm për shkak të mobilizimit”, thotë Podlesnykh.
Burri i saj u nis për në Kazakistan. Podlesnykh qëndroi për të shitur apartamentin e tyre në Perm dhe për të shkëmbyer rubla me valutë të huaj. Ajo me fëmijët arritën në Kazakistan disa ditë më vonë.
Përpara se të zhvendosej, Podlesnykh thotë se shprehte hapur kundërshtimin e saj ndaj luftës, duke u përpjekur që t’iu “hapte sytë edhe atyre që nuk e shihnin të vërtetën”.
“Në fillim m’u duk se kjo gjë nuk do të ishte e rrezikshme”, thotë ajo.
Qershorin e kaluar, ajo u ankua tek autoritetet lokale pasi një pankartë gjigante me shkronjën “Z” u shfaq në një qendër kulturore.
Politikanët pro luftës dhe disa grupe qytetarësh e konsiderojnë shkronjën “Z” si simbol të pushtimit rus.
Pankarta qëndroi e varur, thotë ajo, dhe më pas filloi të merrte kërcënime, që e cilësonin si “armike të popullit” - një epitet ky i kohës së Stalinit.
Familjarët e saj morën, po ashtu, kërcënime dhe ofendime nga të afërm të largët.
“Natyrisht, u bë shumë e rrezikshme për ne që të qëndronim në Rusi. Sigurisht që kishte rrugëdalje: të hesht, por nuk dua të hesht”, thotë Podlesnykh.
“Prandaj, unë dhe burri im morëm vendimin e duhur për t’u larguar nga Rusia. Ky vendim ishte më shumë i tiji, por më shpëtoi”, kujton ajo.
Pas një muaji në Kazakistan, Podlesnykh thotë se familja e saj udhëtoi për në Serbi, pasi ishte “më e përshtatshme dhe më e përballueshme”.
Ata blenë një shtëpi pranë kufirit hungarez dhe dy fëmijët e tyre filluan të mësojnë serbisht.
Podlesnykh thotë se vazhdon të punojë si mësuese, duke i ndihmuar refugjatët ukrainas dhe rusë, ndërkohë që është duke kërkuar edhe një punë me kohë të plotë.
“Shpresoj se drita e ditës do të vijë së shpejti në Rusi”, thotë Podlesnykh.
“Fëmijët më shkruajnë”
Baibekova dhe djali i saj 17-vjeçar fillimisht përfunduan në një kamp refugjatësh në qytetin gjerman, Sigmaringen, duke pritur që aplikimi i tyre për azil të shqyrtohej.
Shumë nga të tjerët në kamp ishin ukrainas, kujton ajo.
Më vonë, ata u zhvendosën në një qytet të vogël në shtetin qendror Baden-Vyrtemberg, ku Baibekova po mëson gjuhën gjermane, ndërsa djali i saj po ndjek shkollën e mesme lokale.
Ajo thotë se ish-nxënësit e saj i telefonojnë rregullisht dhe i dërgojnë e-maile - ndonjëherë i dërgojnë edhe video propagandistike dhe leksione që detyrohen t’i shikojnë apo dëgjojnë.
“Fëmijët më shkruajnë. A e keni idenë se me çfarë po na e mbushin kokën? Ata kanë nevojë për mbështetje dhe unë mundohem t’ua jap sa më shumë. U them se e gjithë kjo do të marrë fund, se më e rëndësishmja është ta shpëtosh njeriun brenda vetes”, thotë Baibekova.
Vendimi për largim i Olga Lizunkovës, mësuese e anglishtes dhe gjermanishtes në një fshat të vogël në rajonin qendror të Nizhni Novgorodit, u nxit pjesërisht nga vetë nxënësit e saj. Ajo thotë se ata e raportuan tek administratorët e shkollës në muajin shtator, pasi kritikoi luftën në klasë.
Ajo u gjobit me 30.000 rubla [500 dollarë në atë kohë)] për “diskreditim” të ushtrisë, iu lëshua një paralajmërim dhe u pezullua nga puna. Të nesërmen dha dorëheqje.
“Kishte frikë se nuk do të mbaronte me kaq... sepse nuk mund të hesht. Nëse do të isha në Rusi tani, do të vazhdoja ta shprehja qëndrimin tim kundër luftës”, thotë Lizunkova, e cila u zhvendos në Kirgizi.
Lizunkova thotë se ajo dhe burri i saj e shitën apartamentin e tyre për para të gatshme dhe morën një shofer për t’ua kaluar kufirin.
Ajo thotë se tani po studion për t’u certifikuar si mësuese e regjistruar e anglishtes, ndërsa burri i saj është angazhuar në teknologjinë informative.
Nganjëherë thotë se është e mërzitur dhe se i mungon shtëpia e saj. Ajo, gjithashtu, ka një mesazh për ata që kanë mbetur në Rusi:
“Nëse doni të largoheni, por nuk keni mundësi financiare ose jeni shumë të lidhur me diçka apo dikë, mos u mërzisni. Emigrimi i detyruar është i vështirë si financiarisht, ashtu edhe moralisht. Nëse nuk doni të largoheni, kjo është e drejta juaj, nuk duhet të largoheni vetëm për shkak të qeverisë”.
