Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut të martën hapën zyrtarisht negociatat për anëtarësim në Bashkimin Evropian.
Në selinë e BE-së në Bruksel, më 19 korrik u mbajt konferenca e parë ndërqeveritare, në të cilën Maqedonia e Veriut zyrtarisht i hapi negociatat.
Pas kësaj, u mbajt edhe konferenca me Shqipërinë, e cila ka qenë në bllokun e njëjtë me Shkupin, sa i përket rrugëtimit drejt BE-së.
Gjatë konferencës së parë ndërqeveritare me BE-në, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, tha se vitet e fundit kanë qenë një sagë e vërtetë, me punë, vlerësime, pritje, premtime të pambajtura dhe rinisje të mundimshme.
Por, ai tha se Evropa mundëson që Ballkani Perëndimor të jetë një vend me paqe dhe prosperitet.
“Evropa me vlerat, parimet dhe standardet e saj, është ajo që e bën të mundur një Ballkan tjetër, një Ballkan paqeje, prosperiteti dhe sigurie. Një Ballkan i hapur i katër lirive të BE-së po ashtu. Duke filluar nga sot, bisedimet e anëtarësimit nuk e bëjnë ëndrrën tonë realitet, por e bëjnë realitetin një vend më të mirë për të ndjekur ëndrrën. Ne e dimë se ajo që kemi arritur deri tani është vetëm fundi i fillimit”, tha Rama.
Shefi i diplomacisë së BE-së, Josep Borrell, tha se hapja e bisedimeve me Shqipërinë, është një arritje e madhe si për Tiranën, ashtu edhe Brukselin.
“Ballkani Perëndimor është tej mase i rëndësishëm për BE-në dhe ky është një moment në të cilin kjo rëndësi po tregohet”, tha ai.
Kovaçevski: Kapitull i ri në historinë maqedonase
Ndërkaq, në fund të konferencës së parë midis BE-së dhe Maqedonisë së Veriut, kryeministri maqedonas, Dimitar Kovaçevski, tha se po hapet kapitulli i ri në historinë maqedonase.
“Kjo është ditë historike, e shumëpritur dhe sigurisht e merituar. Për këtë ditë kemi marrë vendime të vështira, që kërkonin guxim dhe mençuri. Kemi marrë vendimin përfundimtar dhe kemi ruajtur identitetin, gjuhën dhe kulturën maqedonase. Ne kemi vendosur të jemi të vendosur, të guximshëm, të mençur dhe të vendosur që të mos mendojmë për veten, por për gjeneratat e ardhshme”, tha Kovaçevski.
Ministri i Punëve të Jashtme të Çekisë, Jan Lipavsky, tha se nga vendet e Ballkanit Perëndimor pritet që si anëtare të ardhshme të BE-së të angazhohen për vlerat evropiane.
Komisionari evropian për Zgjerim, Oliver Varhelyi, shprehu pritjet që negociatat me Shkupin të zhvillohen shpejt.
“Në këtë mjedis të ndryshueshëm gjeopolitik, prioriteti ynë mbetet Ballkani Perëndimor. Ne jemi të përkushtuar më shumë se kurrë që ta sjellim të gjithë rajonin në BE”, tha Varhelyi.
Von der Leyen: Hapja e negociatave, moment historik
Më herët gjatë 19 korrikut, gjatë një konference për media në Bruksel, presidentja e Komisionit Evropian, Urusla von der Leyen, tha se ky është moment historik dhe shtoi se të dyja shtetet kanë kryer reformat e duhura për të nisur negociatat e anëtarësimit në bllok.
“Sot Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut po hapin negociatat për anëtarësimin në BE. Ky është suksesi juaj dhe i qytetarëve tuaj, që keni punuar kaq shumë për të arritur këtu dhe keni treguar jashtëzakonisht përkushtim për vlerat tona, keni treguar këmbëngulje dhe keni pasur besim te procesi i anëtarësimit”, tha von der Leyen, gjatë një konference për media në Bruksel.
Para mbajtjes së konferencës në Bruksel, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, falënderoi përpjekjet e bëra nga presidenca paraprake e BE-së, e udhëhequr nga Franca, për zhbllokimin e bisedimeve për Tiranën dhe Shkupin.
"Propozimi francez shtroi rrugën për zhbllokimin e një situate absurde", tha Rama.
Rama tha se edhe pas tre vjetësh të ndërlikuara, populli shqiptar "kurrë s’u dorëzua dhe kurrë nuk rreshti së ëndërruari rrugën evropiane".
"Ne thjesht na duhet të ngremë dhe ndërtojmë një Shqipëri evropiane dhe të fortë dhe një Ballkan të hapur Perëndimor", tha Rama.
Kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Dimitar Kovaçevski, tha se pas 17 vjetësh të marrjes së statusit kandidat, sot hapet një perspektivë e re për qytetarët e vendit të tij dhe shteti po i bashkohet BE-së.
“Ky ka qenë qëllimi ynë strategjik për vite me radhë”, tha ai në konferencën për media.
Kovaçevksi tha se arritja më e madhe për shtetin e tij, është se gjuha maqedonase do të jetë e barabartë mes gjuhëve të bllokut dhe kjo tha se u mundësua përmes propozimit francez.
“Ky propozim përkufizon gjuhën maqedonase, pa shtesa, shpjegime dhe fusnotë në fund të fletës, diçka që ka qenë e një rëndësie të madhe për ne. Dyert e hapura për gjuhën tonë maqedonase që të bëhet gjuhë zyrtare e BE-së, janë diçka që personalisht unë i shikoj si një nga arritjet më të mëdha”, tha ai.
Ndërkaq, kryeministri i Republikës së Çekisë, Petr Fiala, shteti i të cilit udhëheq me Presidencën e BE-së, tha se e ardhmja e Ballkanit Perëndimor është brenda bllokut.
“Në Evropën e sotme, ne duhet të jemi bashkë gjithë kohën. Çekia e ka mbështetur anëtarësimin e Ballkanit Perëndimor dhe do të vazhdojë të bëjë një gjë të tillë. Ne kemi nderin që një përparim i tillë ndodh gjatë presidencës sonë”, tha ai.
Rajoni mirëpret hapjen e negociatave
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, përgëzoi Tiranën dhe Shkupin për nisjen e negociatave dhe shtoi se në këto kohë përcaktuese, përshpejtimi i zgjerimit të BE-së për shtetet e Ballkanit Perëndimor është një domosdoshmëri.
“Ne u bëjmë thirrje shteteve të BE-së që urgjentisht të marrin vendim për liberalizimin e vizave për qytetarët e Kosovës”, shkroi Osmani në Twitter.
Ndërkaq, presidenti i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, tha se hapja e negociatave me Tiranën e Shkupit është një lajm i mirë për rajonin dhe Evropën.
“Një hap më pranë familjes evropiane për Ballkanin Perëndimor”, tha ai përmes një postimi në Twitter.
Hapja e bisedimeve për Shkupin dhe Tiranën vjen pasi më 16 korrik, Kuvendi maqedonas miratoi një propozim francez që mundësoi heqjen e vetos së Bullgarisë për nisjen e bisedimeve me Shkupin.
Megjithatë, hapja e bisedimeve të martën në Bruksel është “simbolike”, pasi bisedimet reale apo ato për kapitujt e BE-së do të nisin vetëm pasi Maqedonia e Veriut të ndryshojë Kushtetutën e saj për përfshirjen në të të bullgarëve, si të barabartë me popujt e tjerë.
Këtë e tha edhe ministri i Jashtëm i Maqedonisë së Veriut, Bujar Osmani, pas nënshkrimit të protokollit me ministren e Jashtme bullgare në detyrë, Teodora Gençovska.
Maqedonia e Veriut mori statusin e shtetit kandidat më 2005. Më 2009, Komisioni Evropian rekomandoi hapjen e negociatave për anëtarësim, me kusht që vendi të zgjidhte mosmarrëveshjet rreth emrit me Greqinë fqinje.
Pas zgjidhjes së çështjes së emrit më 2018, nisja e procesit u vendos fillimisht nga Franca, që kërkoi ndryshimin e metodologjisë në negociatat e anëtarësimit. Në fund, Bullgaria bllokoi negociatat duke e kushtëzuar hapjen e procesit me zgjidhjen e mosmarrëveshjes për gjuhën dhe historinë.
Shqipëria mori statusin e kandidatit më 2014 dhe që nga viti 2018 ka pasur rekomandim për nisjen e negociatave. Por, Tirana u fut në paketën e njëjtë me Shkupin, dhe iu desh të priste që Maqedonia e Veriut dhe Bullgaria të arrinin pajtim për dallimet.
