Qeveria e Kosovës në mbledhjen e mbajtur të mërkurën (13 tetor) ka miratuar koncept dokumentin për vetting-un në drejtësi përmes së cilit synohet të forcohet sundimi i ligjit.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti tha se vendin më së shumti e ka dëmtuar mungesa e drejtësisë dhe se “lirinë e fituar duhet ta institucionalizojmë përmes drejtësisë”.
Vetting-u është proces i rivlerësimit të figurës së prokurorëve dhe gjyqtarëve dhe ka për qëllim rritjen e tyre profesionale, luftimin e korrupsionit dhe ndikimin e krimit të organizuar, politikës apo elementëve të tjerë të paligjshëm në dhënien e drejtësisë.
“Gjyqësori duhet të jetë i pavarur, jo vetëm në formë por edhe në përmbajtje”, tha Kurti.
“Në mënyrë që sistemi gjyqësor dhe prokuruorial të veprojë drejt është e nevojshme që në të gjitha nivelet të ketë njerëz profesional dhe me integritet”, shtoi Kurti.
Sipas tij vetting-u do të tregojë gjendjen aktuale brenda sistemit gjyqësor në kuptim të kapaciteteve profesionale pastaj edhe etikës së punës së dhe integritetit të akterëve të gjyqësorit në përgjithësi.
“Vetting-u do të bëhet përmes një mekanizmi të pavarur nga gjyqtarë dhe jogjyqtarë të zgjedhur nga Kuvendi dhe Presidenca me prani të ndërkombëtarëve”, tha Kurti.
Ky mekanizëm, sipas tij, do të operojë me ndihmë të sekretariatit për çështje logjistike kurse në shkallë të dytë do të veprojë Kolegji për Apel.
Ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, tha se procesi i vetting-ut do të bëhet përmes një periudhe optimale 5-vjeçare.
“Mekanizmi i pavarur do të ketë mandatin e tij në verifikimin e integritetit personal të subjekteve për vlerësimin e performancës, profesionalizmit dhe kontrollin e pasurisë së gjyqtarëve dhe prokurorëve”, tha Haxhiu duke premtuar se i gjithë procesi do të jetë i drejt, profesional, i pavarur dhe efektiv.
Për realizimin e këtij procesi, kryeministri Kurti tha se ekzistojnë dy propozime, njëri përmes amandamentimit të Kushtetutës në mënyrë që pastaj të miratohen ligjet adekuate, mirëpo, sipas tij, procesi mund të bëhet edhe përmes amandamentimit të ligjeve ekzistuese.
Rreze Hoxha nga Grupi për Studime Juridike dhe Politike, i ka thënë më herët Radios Evropa e Lirë, se ky grup avokon që procesi i vetting-ut të bëhet përmes kalimit të një amendamenti kushtetues në Kuvendin e Kosovës, sepse kjo do të mundësonte një proces të plotë dhe të thelluar të verifikimit.
“Mënyra e dytë, do të ishte vetëm përmes ndryshimit të Ligjit për procedurën disiplinore, i cili do të shfuqizohej në legjislacionin ekzistues, ashtu që vetting-u i gjyqtarëve dhe prokurorëve të garantohet si proces i vazhdueshëm dhe i fortë disiplinor. Mirëpo, kjo nuk do ta kishte ecurinë e njëjtë sikur një gjë e tillë të realizohej me një amendament kushtetues”, pati thënë Hoxha.
Ehat Miftaraj nga Instituti i Kosovës për Drejtësi, në një bisedë me Radion Evropa e Lirë, pati thënë se procesi i vetting-ut, nëse synohet që të bëhet në bazë të asaj që përcaktojnë standardet ndërkombëtare që garantojnë sigurinë juridike, lejohet vetëm përmes ndryshimeve kushtetuese.
Për amendamentimin e Kushtetutës është e domosdoshme shumica parlamentare ose dy të tretat e votave të 120 deputetëve të Kuvendit të Kosovës dhe dy të tretat e votave të 20 deputetëve të komuniteteve joshumicë.
Ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, më herët ka shfaqur dyshime lidhur me një konsensus të mundshëm parlamentar për amendamentimin e Kushtetutës lidhur me vetting-un.
“Pra brenga ime në këtë drejtim, është nëse nuk kalon amendamenti kushtetues, ndonëse konsensusi paraprak në këtë proces është shumë i rëndësishëm”, pati theksuar Haxhiu.
