Maqedonia e Veriut dhe Bullgaria kanë kaluar në heshtje 4-vjetorin e Marrëveshjes për fqinjësi të mirë, të nënshkruar më 1 gusht të vitit 2017, nga kryeministrat Zoran Zaev dhe Boyko Borisov.
Me këtë marrëveshje dy vendet synonin t’i jepnin fund mosmarrëveshjeve që ekzistojnë që nga pavarësia e Maqedonisë së Veriut lidhur me gjuhën dhe identitetin maqedonas, kulturën dhe historinë e ndërsjellë.
Dy kryeministrat, marrëveshjen e kishin quajtur historike për shkak se linte pas të kaluarën me qëllim që dy vendet të ecnin drejt një të ardhshme më të mirë për dy popujt. Marrëveshja ishte nënshkruar në dy gjuhët për të dëshmuar njohjen e maqedonishtes nga Sofja zyrtare.
Por, me kalimin e kohës apo nisjen e zbatimit në praktikë të marrëveshjes, tensionet u nisën të rriten, pasi pala bullgare insistoi në prejardhjen bullgare të maqedonasve dhe të gjuhës maqedonase apo për një identitet të ri pas vitit 1945.
Pra, marrëveshja jo vetëm që nuk arriti synimin e saj, por përkeqësoi edhe më shumë raportet mes dy vendeve duke çuar në vendosjen e vetos bullgare ndaj Maqedonisë së Veriut për nisjen e bisedimeve të anëtarësimit në Bashkimin Evropian (BE).
Vetoja e nëntorit të vitit të kaluar u përsërit edhe në samitet e radhës të BE-së, ndërsa një përafrim të qëndrimeve e pamundësoi edhe kriza politike në Bullgari, ku në dy ciklet zgjedhore nuk u arrit te formohet një qeveri e qëndrueshme.
Drejtuesit e institucioneve në Maqedoninë e Veriut, thonë se janë të përkushtuar për zbatimin e marrëveshjes, por mbeten në qëndrimin se për identitetin dhe gjuhën maqedonase nuk mund të bisedohet.
“Veçantia e popullit maqedonas dhe e gjuhës maqedonase paraqesin realitet në çdo kuptim; e maqedonasit, si dhe të gjithë popujt e tjerë, kanë të drejtën e ndjenjave të tyre, të bindjeve dhe pikëpamjeve për ngjarje dhe konteste historike, sado që këto të jenë të përbashkëta”, ka deklaruar ministri i Punëve të Jashtme, Bujar Osmani, në një video-mesazh me rastin e 2 gushtit, festës kombëtare maqedonase, të cilën e festojnë edhe bullgarët.
I nominuri për kryeministër të Bullgarisë nga partia “Ka një popull të tillë”, Pllamen Nikollov, në një paraqitje televizive ka thënë se vendi i tij nuk dëshiron që “vëllezërve tanë”, duke aluduar në maqedonasit, t’i mohojë të ardhmen evropiane ndërsa ka përmendur mundësinë e ndryshimit të marrëveshjes së arritur para katër vjetësh, por pa saktësuar sesi mund të duket ajo.
"Në asnjë mënyrë nuk do të shqetësojmë vëllezërit tanë dhe nuk do t'i privojmë ata nga mundësia e të ardhmes evropiane, në asnjë mënyrë të dhunshme ose në një mënyrë të aplikuar nga vendet e tjera të Ballkanit, por kjo nuk do të thotë që ne do të lëmë anash interesin tona kombëtare. Si mund të bëhet kjo. Ndoshta duke shqyrtuar apo reviduar marrëveshjen”, ka deklaruar Nikollov.
Bllokadës bullgare, pala maqedonase së fundmi i është përgjigjur me një rezolutë për “vijat e kuqe”, që përjashton bisedimet për çështjet që kanë të bëjnë me identitetin dhe gjuhën. Rezoluta është miratuar me propozim të VMRO-DPMNE-së në opozitë, pasi kjo parti dyshonte se qeveria që drejtohet nga socialdemokrati, Zoran Zaev “po zhvillon negociata të fshehta në dëm të interesave kombëtare”.
Ish-ambasadori maqedonas në Sofje, Marjan Gjorçev, thotë nuk mund të ketë asnjë marrëveshje për çështjet që kanë të bëjnë me identitetin dhe shton se Bullgaria me bllokimin e procesit të integrimit, po humb mbështetjen e BE-së.
“Në aspektin teknik, Bullgaria mund të përdorë veton edhe gjatë kryesimit slloven me BE-në. Por, këtë ajo nuk mund ta bëjë në pafundësi, pasi janë qëndrimet që nuk mund të mbrohen në dimensionin evropian për shkak se askujt nuk mund të kontestohet identiteti, gjuha e veçoritë tjera kombëtare. Sofja duhet ta kuptojë se sa herë që përdor veton aq më shumë do të humbë besimin e partnerëve evropianë. Rezoluta që miratuam mendoj se është një gjë e mirë, pasi Bullgaria do ta ketë të qartë se cilat janë vijat e kuqe për të cilët nuk mund të negociohet”, thotë ish-ambasadori maqedonas, Marjan Gjorçev.
Kryetar i Këshillit të Ambasadorëve, Muhamed Halili thotë se rezoluta që ka miratuar Kuvendi i Maqedonisë së Veriut edhe më shumë do ta vështirësojë procesin e integrimit evropian, ndërsa e sheh si shumë të vështirë arritjen e një marrëveshjeje të re.
“Një marrëveshje e re është e mundur, por vështirë e realizueshme, posaçërisht pas miratimit të fundi në Kuvendin e Maqedonisë së Veriut të rezolutës për vijat e kuqe, të cilat institucionet duhet t’i ndjekin. Kjo do ta vështirësojë edhe më shumë punën, pasi aty ka vija nga të cilat Shkupi nuk lëshon pe dhe vija të cilat Sofja nuk i pranon. Kështu që çdo përpjekje për një marrëveshje të re do të ishte shumë i vështirë”, thotë Halili.
Ai komentoi edhe qëndrimin e partive shqiptare duke thënë se ato nuk kanë asnjë relevancë pavarësisht se shumë herë kanë thënë se shqiptarët nuk mund që të pafundësi të mbeten jashtë integrimit evropian për shkak të kontesteve që ka vendi me fqinjët.
“Partitë politike shqiptare kanë qëndrimet e tyre që bazohen në interesat e tyre. Ato pajtohen me çdo gjë për të cilat marren vesh dy palët, që do të thotë se nuk kanë relevancë politike. Çdo zvarritje e integrimit evropian shkon në dëm të interesave të të rinjve, pa marrë parasysh se cilit komuniteti i takojnë, por në veçanti shqiptarëve sepse ne as që kemi kontestuar e as që kontestojnë identitetet kulturore e gjuhësore të tjerëve. Për ne është e papranueshme që për shkak të kontestimit të identitetit të tjerëve të dëmtojë interesat e të rinjve dhe të rejave shqiptarë”, thotë Halili.
Facebook Forum