Rinës, vajzës 16-vjeçare me nevoja të veçanta, gjatë pandemisë nuk i është lejuar mbajtja e mësimit online në shkollën e mesme profesionale “Shtjefën Gjeçovi”, në Prishtinë.
Me gjithë insistimin e nënës së Rinës, zonjës Fetije Jashari, për t’u kyçur vajza e saj në mësim, në mënyrë që mos ta humbë vitin shkollor, asaj i është mundësuar vetëm disa herë mbajtja e mësimit me nxënësit e tjerë.
“Fëmija im është me nevoja të veçanta dhe nuk mund ta ndryshoj. Kam insistuar shumë dhe u kam shkruar gjithë arsimtarëve në grup, por përgjigjja e tyre ka qenë ‘edhe po të mos ishte kyçur në mësim online, nuk ka pasur ndonjë rëndësi për të’. Unë u thashë që do ta humbte vitin”, thotë Jashari.
“Është vështirë të jetosh me një fëmijë me nevoja të veçanta në Kosovë, por shpresoj që do të jem unë ajo që do të mund të ndryshoj diçka, në çfarëdo mënyre qoftë”, shton ajo.
Blerim Gërvalla, zëvendësdrejtor në shkollën e mesme profesionale “Shtjefën Gjeçovi” në Prishtinë, tha për Radion Evropa e Lirë se nuk ka informata të sakta nëse fëmijët janë penguar të kyçen online në mësim në kohë pandemie, por që siç tha ai se ka mundësi që nuk i kanë lejuar për arsye se ndonjë fëmijë ka penguar procesin mësimor.
“Gjithçka varet nga shkalla e dëmtimit të fëmijës. Te ne në shkollë e kemi një me shkallë më të lartë të dëmtimit dhe ai ka plan individual. Këtë vit i kemi shtatë fëmijë me nevoja të veçanta. Por, pse nuk janë kyçur online, nuk e di”, tha ai.
Leonora Shabani-Bajraktari, aktiviste për të drejtat e fëmijëve me nevoja të veçanta, njëherësh bashkëthemeluese e organizatës Down Sindrom Kosova, tha për Radion Evropa e Lirë se fëmijët me nevoja të veçanta në Kosovë kanë qenë dhe janë grup i margjinalizuar.
Kjo sipas saj u pa edhe gjatë pandemisë, ku ankesat e shumta të prindërve të fëmijëve me nevoja të veçanta kanë pasur të bëjnë me moslejimin që këta fëmijë të kyçen në mësimin online.
“Rasti i Rinës ka qenë një prej fëmijëve që nuk i kanë lejuar të mbajnë mësim online. Me rifillimin e mësimit në objekt, ajo ka hezituar të shkojë në shkollë, pikërisht për shkak se ka dalë nga rrjedhat mësimore, për faktin se një kohë të gjatë nuk është kyçur në mësim. Por, mësimdhënësit nuk e kanë parë të arsyeshme që ajo të marrë pjesë në mësim”, tha Bajraktari.
Vullnetarë në shkolla për fëmijët me nevoja të veçanta
Ndryshe, shkollat e Kosovës nuk kanë mësimdhënës mbështetës për fëmijët me nevoja të veçanta që ua siguron sistemi arsimor. Nëse individualisht ndonjë fëmijë ka pasur asistentë, prindërit e tyre është dashur që me mjetet e veta të paguajnë deri në 150 euro në muaj, në mënyrë që fëmijën e tyre ta asistojë edhe një mësues shtesë.
Në Kuvendin e Kosovës, kohë më parë, shumica e deputetëve nuk e patën përkrahur një amendament për fëmijët me nevoja të veçanta, ku kërkohej që ata të kenë në shkolla asistentë shtesë, psikologë e pedagogë në çerdhe.
Ndonëse me ligj, shteti i njeh ata si të barabartë me fëmijët tjerë, vetë shteti, sipas organizatave për të drejtat e fëmijëve, nuk ka ndarë ndonjë buxhet për nevojat e asistencës.
Leonora Shabani-Bajraktari thotë se duke u thirrur në Ligjin për vullnetarizëm, ka shfrytëzuar mundësinë që të mbledhë studentë të Fakultetit të Edukimit, Psikologjisë, Logopedisë si dhe të Punës Sociale, që t’i ndihmojnë fëmijët me nevoja të veçanta, duke i asistuar në klasë dhe njëkohësisht ata të përfitojnë nga praktika e tyre profesionale. Këtë iniciativë është duke e ushtruar që nga viti shkollor 2017-2018.
“Nuk kemi ende mësimdhënës mbështetës e as asistentë për fëmijët me nevoja të veçanta të punësuar nga Ministria e Arsimit në shkolla. Andaj unë tash e tre vjet kam angazhuar 250 vullnetarë që kanë asistuar nga gjashtë muaj për fëmijët me nevoja të veçanta. Aktualisht janë 40 vullnetarë asistentë, që punojnë në klasa së bashku me mësimdhënës”, tregon Bajraktari.
“Këto vajza, e që gjitha kanë rastis të jenë vajza, kanë nevojë për praktikë profesionale, derisa fëmijët kanë edhe më shumë nevojë që të kenë afër vetes një të rritur, e që pa diskutim edhe prindërve u është lehtësuar, meqë më parë kanë paguar me mjetet e tyre vetanake asistentë për fëmijë”, shton ajo.
Njëra nga vullnetaret, Nesa Baruti, studente e vitit të dytë në degën e Psikologjisë, po e asiston një fëmijë me nevoja të veçanta në Gjakovë, ku edhe jeton. Ajo thotë se familja e fëmijës është shumë falënderues për faktin se një barrë të cilën e kanë pasur, pra pagesa për asistenten me mjete vetanake, iu është hequr si barrë.
“Unë po punoj vullnetare në shkollën fillore ‘Mustafa Bakija’ në Gjakovë, me një fëmijë me nevoja të veçanta, hiperaktivitet e ngecje mendore. Fillimisht jam njoftuar me fëmijën dhe gjithë familjen. Kanë qenë shumë të mirë. Fëmija që unë e ndihmoj, me kalimin e kohës është mësuar dhe tash është shumë i dëgjueshëm, falë mbështetjes. Fillimisht e kam mësuar që të mbajë shënime, e që është një sukses për të”, tha ajo.
Sipas raportit të Kombeve të Bashkuara për Fëmijë, UNICEF, janë gjithsej 42 mijë fëmijë me nevoja të veçanta në Kosovë, ku vetëm pesë mijë prej tyre janë të kyçur në procesin mësimor.
Facebook Forum