Në Kosovë jetojnë rreth 900 persona me sindromën Down. Ndonëse vitet e fundit, është shtuar përkujdesja për këtë kategori, megjithatë vlerësohet se ende mungon mbështetja e plotë institucionale.
Prej 900 personave me sindromën Down sa ka Kosova, vetëm 3 prej tyre janë të punësuar. Që të tre në institucione private dhe asnjë në institucionet publike.
Kjo kategori e shoqërisë ka edhe Shoqatën Down Syndrom Kosova e cila është themeluar në vitin 2007, dhe tani funksionon me qendra rajonale në Prishtinë, Prizren, Ferizaj dhe në Mitrovicë.
Mimoza Rogova, anëtare e kësaj shoqate, i ka thënë Radios Evropa e Lirë se në kuadër të shoqatës janë dy programe; ai për edukim dhe intervenim të hershëm, ku ofrohen shërbime profesionale për fëmijë dhe familjarët e tyre, si dhe programi për të rritur, ku ofrohen trajnime profesionale për një jetë të pavarur.
“Shoqata Down Syndrom Kosova që nga themelimi ka dhënë një kontribut të madh duke avokuar dhe lobuar për të drejtat e personave me sindromën Down. Kemi punuar edhe për integrimin e personave me sindromën Down në institucionet e edukimit dhe arsimimit. Edhe pse ekziston Ligji për përfshirjen e personave me aftësi te kufizuara në shkollat e rregullta, megjithatë ne ende hasim në problematika nëpër institucione që fëmijët me këtë sindromë të ndjekin mësimet në shkollat e rregullta”, ka thënë Rogova.
Ndryshe, Shoqata për personat me Down Sindrom, në kuadër të organizatës ka hapur një kafiteri, ku të ardhurat e fituara do të shfrytëzohen për nevojat e shoqatës.
Ministri i Punës dhe Mirëqenies Sociale Arban Abrashi, ka thënë se hapja e kafiterisë është aktivitet që vlen për ngritjen e vetëdijes së përgjithshme të shoqërisë si dhe të sigurojë të ardhura për shoqatën.
"Këta (personat me sindromën Down), meritojnë vëmendje dhe ne po mundohemi t’iu ndihmojmë me aq sa kemi mundësi përmes projekteve. Unë mendoj që duhet të ndodhin këto aktivitete, pasi këta njerëz janë pjesë e shoqërisë tonë dhe meritojnë të kenë vëmendje dhe respekt. Mendoj që edhe komunat tjera duhet të kenë aktivitetet të tilla", ka thënë Abrashi.
Themeluesja e organizatës Down Sindrom Kosova, Leonora Shabani, ka bërë të ditur se para vitit 2007, prindërit e fëmijëve me sindromën Down nuk kanë pasur njohuri për të drejtat e fëmijëve të tyre.
Më pas me angazhimin e zyrtarëve të kësaj organizate, informimi por edhe përkrahja ka ndryshuar qasjen e tyre, thotë ajo.
“Edhe prindërit kanë menduar se nuk mund ta gëzojnë asnjë të drejtë për fëmijët e tyre. Unë jam e lumtur që kemi arritur të ndikojmë te prindërit që të vetëdijesohen se edhe personat me Down sindorm kanë të drejta. Mentaliteti në shoqëri ka ndryshuar”, ka thënë Leonora Shabani.
Falë angazhimeve të shoqatave, fëmijët me sindromën Down janë pjesë e sistemit të rregullt arsimor, thekson Shabani. Gjatë një viti, mbi 6 mijë nxënës me nevoja të veçanta kanë vijuar mësimin e rregullt.
‘’Tash vet prindërit kanë dëshirë t’i kyçin në shkollë fëmijët dhe arsyeja pse ne kemi insistuar që fëmijët me sindromën Down të regjistrohen me fëmijët e tjerë, dhe jo në shkolla speciale, është sepse ata kopjojnë sjelljet e fëmijëve në klasë dhe përparojnë më shpejtë”, është shprehur ajo.
Për çështjen e shkollimit flasin edhe vet prindërit e fëmijëve të prekur me sindromën Down.
Myrvete Gashi, nënë 56 vjeçe, thotë se është e lumtur që djali i saj po përparon në proces të rregullt mësimor.
"Unë në moshën 8 vjeçare e kam regjistruar djalin në klasën e parë. Tash është në klasën e dytë dhe vijon mësimin në shkollë të rregullt. Jam e kënaqur me trajtimin, me mësuesen dhe gjithë stafin këtu pasi e përkrahin. Por, edhe unë vet shpesh vi dhe rri në shkollë, sepse ka raste kur më kërkon. Megjithatë po shoh përparim tek djali dhe jam e lumtur që na është mundësuar t’i regjistrojmë fëmijët me sindromën Down në shkolla të rregullta”, është shprehur zonja Gashi.
Sidoqoftë, shkalla e respektimit të të drejtave të fëmijëve me nevoja të veçanta në Kosovë, nuk është në nivel të kënaqshëm, thonë edhe vetë zyrtarë të lartë institucionalë. Sipas tyre, edhe pse është punuar në hartimin e ligjeve për të drejtat e fëmijëve, ato nuk zbatohen në tërësi. (REL)
