Ekspertët e Kosovës të fushave që kanë të bëjnë me demarkacionin e kufijve, vlerësojnë se rezultati që ka dalë nga ekipi ndërkombëtar ad hoc lidhur me aspektin ligjor dhe teknik të demarkacionit të kufirit ndërmjet Kosovës dhe Malit të Zi, ka qenë i pritshëm.
Presidentja e Kosovës, Atifete Jahjaga, të mërkurën ka thënë se “nga aspekti ligjor dhe teknik, ekspertët ndërkombëtarë nuk kanë gjetur shkelje, dhe kanë vlerësuar se procesi u është përmbajtur rregullave ligjore”.
Por, profesor - doktor Shpëtim Bulliqi, ligjërues në Departamentin e Gjeografisë në Fakultetin e Shkencave Matematike-Natyrore, në Universitetin e Prishtinës, thotë për Radion Evropa e Lirë se ekipi ad hoc, i cili është ftuar nga presidentja e Kosovës Jahjaga, për vlerësimin e procesit të demarkacionit të kufirit me Malin e Zi, ka pasur për detyrë vlerësimin e ngushtë, teknik dhe ligjor.
“Nuk është pritur rezultat tjetër prej këtij që ka dalë nga ana e këtyre anëtarëve të komisionit ndërkombëtar, për faktin se këta kanë ardhur ta vlerësojnë dokumentacionin që e ka përgatitur Komisioni për demarkacion i Qeverisë së Kosovës. prandaj, nga ai material, rezultat tjetër nuk del, përveç këtij rezultati që realisht ka dalë”, ka thënë profesor Bulliqi.
Ai, së bashku me profesor doktor Florim Isufin, po ashtu ligjërues në Departamnetin e Gjeografisë në Fakultetin e Shkencave Matematike-Natyrore, në Universitetin e Prishtinës, në gusht të vitit të kaluar, patën publikuar punimin shkencor me titull “Demarkacioni Kosovë-Mali i Zi (Aspekte ndërkombëtare, gjeografike, politike dhe historike) Gusht 2015”.
Sipas profesor Bulliqit, për përcaktimin e vijave kufitare ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, është përdorur vetëm në kriterin e të dhënave kadastrale, i cili siç thotë ai, i takon kritereve sekondare apo terciare, në kuptimin e kritereve shkencore.
“Mbështetja vetëm në të dhënat kadastrale është njëri prej gabimeve kryesore, që janë bërë në fillim të të dyja komisioneve, edhe të Malit të Zi edhe të Kosovës. Por, normalisht, kjo ka shkuar në favor të Malit të Zi, për arsye se dihet se për çfarë periudhe është shtet Mali i Zi dhe ai është shtet më i konsoliduar se Kosova. Ai ka arritur që kadastrën ta ketë në nivelin më të mirë se Kosova dhe normalisht, ky proces ka shkuar në favor të Malit të Zi dhe rezultati është ky çfarë është”.
Profesor Bulliqi, thekson se kriteri bazik dhe kryesore shkencore qe aplikohet në shënimin e vijave kufitare janë: kriteri natyror apo fizik-gjeografik, i cili i ndjek vijat ujëndarëse, qafat malore dhe luginat lumore. Gjithashtu sipas tij, është dashur të merret për bazë edhe kriteri historik, kriteri socio-ekonomik.
Të gjitha këto kritere, siç thotë profesor Bulliqi, nuk janë respektuar dhe si rezultat i kësaj, Kosova ka humbur rreth 8 mijë e 223 hektarë në procesin e demarkacionit me Malin e Zi.
Edhe profesor doktor Florim Isufi, vlerëson se asnjë nga kriteret bazike apo parësore për shënimin e vijës kufitare nuk janë respektuar e as aplikuar.
“Po ua them atë që ua kemi thënë edhe ndërkombëtarëve. Në botë ekzistojnë 23 ekspertët më të mirë botëror që merren me ketë lëmi. Ata kanë publikime jashtëzakonisht të mëdha. Këta 23 ekspertë, asnjëri në ekspertizën e tyre, në punën e tyre shkencore dhe praktike nuk e ka paraparë metodologjinë që e kanë marrë Komisioni shtetëror për demarkacion".
"Duhet qenë real se, vetëm njëri prej këtyre ekspertëve, thotë se ky kriter (kadastral), mund të jetë sekondar ose terciar. Të gjithë të tjerët bazohen në kriteret, në të cilat po bazohemi unë dhe kolegu im Shpëtimi”.
Profesor Isufi shton se ekipi ndërkombëtarë ad hoc, ka kryer punën për të cilën edhe është ftuar nga presidentja Jahjaga, do të thotë, vetëm vlerësimin e procesit.
“Ata kanë dashur t’i shohin vetëm procedurat, se si ka shkuar puna. Por, jo edhe substancën, jo edhe atë se cila metodologji duhet të zbatohet dhe cila është më e zhvilluar në botë sot për demarkacion ose edhe çka ka materiale tjera".
"Për shembull, ne u kemi dhënë një mori të madhe materialesh. Unë e mora raportin e tyre zyrtar dhe asnjë material i yni nuk është përfshirë në raportin e tyre. Kjo do të thotë se ne vetëm kemi biseduar, kemi grumbulluar material dhe ua kemi dhënë dhe ata nuk e kanë përfshirë në raport. Madje as nuk e kanë cekur që është material i keq. Këtë kanë mundur ta thonë”, tha Isufi.
Të dy këta ekspertë të fushave që kanë të bëjnë me shënimin e vijave kufitare, thonë se në rast se shteti kërkon ekspertizë shkencore, ata janë të gatshëm ta ofrojnë.
Por, ata nuk japin ndonjë vlerësim nëse rezultati nga komisioni ndërkombëtar ad hoc e përmbyllë problemin e demarkacionit të kufirit me Malin e Zi.
Siç kanë thënë ata, “shkenca nuk mund të vendosë mbi politikën”.
